Kunstzone

Remix het verleden

Aan de slag met filmarchiefmateriaal

Auteur: Vincent Hodde | Fragmenten uit Film ist. (1-6) 1993 en Film ist. (7-12) 2001. Gustav Deutsch. Stills YouTube

De huidige generatie middelbare scholieren is opgegroeid in het internettijdperk. Video- en streamingsdiensten als YouTube, Netflix en Spotify, social media als Facebook en Instagram – dat is hen allemaal niet vreemd. Het is daarom begrijpelijk dat zij – en sinds covid-19 in het bijzonder – heel veel aanbod bekeken hebben. Als docent kun je echter het verschil maken door hen aanbod te tonen waarmee ze zelf nauwelijks in aanraking komen.

Want er is veel aanbod waar leerlingen nooit van gehoord hebben, zoals oude film- en beeldmaterialen. Dit is zonde, aangezien er een schat aan geschiedenis voor hen te ontdekken valt. Op YouTube vind je onder andere een deel van de collectie van Eye Filmmuseum (gratis) evenals via hun eigen video on demand (VOD)-dienst de Eye Film Player.
Simpelweg dit materiaal bekijken is eigenlijk niet voldoende. Als kunstdocent wil je natuurlijk dat ze de kunst achter het materiaal ontdekken, óf er zelf kunst van maken. Dat kan je stimuleren door leerlingen aan de slag te laten gaan met het online archiefmateriaal, zodat ze de mogelijkheden daarvan zelf (kunnen) achterhalen.

Open werkproces
Veel digitale lesbrieven zijn alleen ‘lineair’ of chronologisch in te vullen waardoor leerlingen zelf weinig sturing kunnen geven aan het proces. Laat hen thuis zelf experimenteren met het grote aanbod en hen eerst zelf op verkenningstocht gaan door de online collecties van bijvoorbeeld het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid (en het mediaplatform Open Beelden daar) of die van het Nationaal Archief. Ze kunnen vervolgens zelf het materiaal uitkiezen dat hen het meest aanspreekt en dat uiteindelijk gebruiken in hun ‘geremixte kunstwerk’.

Om hun onderzoekingsdrang en vindingrijkheid te bevorderen is het goed de verschillende mogelijkheden waarop het gevonden materiaal vervolgens bewerkt zou kunnen worden, voor hen open te houden. Ze kunnen bijvoorbeeld kiezen om het materiaal te ‘remixen’ in een film(collage), of totaal iets anders. Daar kunnen ze extra beeld- en audiomateriaal aan toevoegen, waarbij ze zelf (als subject) ook nog eens een rol kunnen spelen natuurlijk. En zo lang het eindproduct nergens openbaar komt, is er van eventuele copyrightschendingen sowieso geen sprake. Jongeren zijn vaak handig met (computer)apparatuur en weten waarschijnlijk wel hoe ze met techniek om kunnen gaan, en anders zoeken ze wel naar een tutorial op YouTube. Bovendien kun je ze – ook op afstand – in groepjes aan de slag zetten; gedeelde kennis verrijkt het werkproces. Om legaal gebruik van het materiaal te stimuleren is het aan te bevelen om het open mediaplatform Open Beelden te bezoeken. Dat biedt toegang tot verschillende audiovisuele collecties die eenvoudig hergebruikt kunnen worden. Het voordeel is dat al het materiaal dat je hier kunt vinden ook nog eens is gebaseerd op het Creative Commons-licentiemodel.

Lees het hele artikel in Kunstzone #4.