Aansprekende examens ontwikkelen

Auteur: Jan van Gemert | Beeld: Vraag 31 examen KUA havo 2021

Het ontwikkelen van een centraal kunstexamen gaat via een gedetailleerd proces, met als doel een betrouwbaar en objectief onderscheid te kunnen maken tussen vaardige en minder vaardige leerlingen. Hoe verloopt het ontwikkelproces naar goede centrale kunstexamens? Hoe kun je als leraar daar een bijdrage aan leveren?

Het ontwikkelen van een examen dat recht doet aan leerlingen gaat via een gedetailleerd proces dat verschillende stappen kent en waarin deskundigen samenwerken. Er is een constructiegroep en een vaststellingscommissie, die ieder hun aandeel hebben. Samen zijn ze zo’n twee jaar bezig met een examen. Om een antwoord te kunnen geven op de twee bovenstaande vragen komen in dit artikel toetsdeskundigen Hugo Gitsels (kua vwo) en Peter Schoenmakers (muziek vmbo, havo en vwo) van Cito, alsmede constructiegroeplid Frank Kaman (vmbo muziek) aan het woord. Ook het CvTE (College voor Toetsen en Examens) met Gaila Jehoel, voorzitter van de vaststellingscommissie kua havo/vwo, levert een bijdrage.

Construeren
Het proces begint met de (niet-openbare) constructieopdracht aan Cito die wordt opgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is een zelfstandig bestuursorgaan dat onder andere als taak heeft de kwaliteit van de centrale examens en toetsen te waarborgen. Peter Schoenmakers: ‘De constructieopdracht biedt de randvoorwaarden waar het betreffende examen aan moet voldoen, zoals de procentuele verdeling van de scorepunten (www.ensie.nl/cito/scorepunt) over de exameneenheden. Ook het uitgangsmateriaal is omschreven, namelijk de periode waar een muziekstuk uit moet komen of welke stijl of genre’. Het CvTE levert ook de syllabus waarin per vak wordt uitgewerkt wat de leerstof is voor het centraal examen.

De constructiegroep bestaat uit leraren die lesgeven in de examenklassen op het niveau waarvoor geconstrueerd wordt. Zij worden bijgestaan door de toetsdeskundige van Cito. Constructiegroeplid Frank Kaman, die voor vmbo muziek mede de opgaven maakt: ‘Elk lid van de constructiegroep neemt een aantal blokken voor zijn rekening. Je doet voorstellen voor de specifieke muziekstukken en probeert tot goede en aansprekende vragen te komen’. De toetsdeskundige stelt deze bij en kijkt onder andere of het type vragen past bij de gewenste procentuele verdeling van de scorepunten over de exameneenheden. Schoenmakers: ‘Een goede toets moet betrouwbaar en valide zijn. Betrouwbaar is de toets als duidelijk wordt wie de minst en de meest vaardige leerlingen zijn. En valide is de toets als getoetst wordt wat getoetst moet worden.’

Vaststellen
Als de conceptopgaven gereed zijn, gaat het examen naar de vaststellingscommissie van het CvTE. Gaila Jehoel, voorzitter van de vaststellingscommissie kua havo/vwo: ‘Na de constructie komen we met de vaststellingcommissie bijeen. In deze commissie zit per discipline een ervaren leraar die lesgeeft aan examenklassen van het betreffende vak. Samen met de toetsdeskundige van Cito buigen we ons over de vragen en antwoorden van elk conceptexamen. Onze feedback leidt ertoe dat alle correcte antwoorden goed geformuleerd in het correctievoorschrift zijn opgenomen.’ Ook beoordeelt de vaststellingscommissie of het examen bij het niveau past.

Er wordt gedetailleerd gewerkt. Jehoel: ‘Alles meten en analyseren we, de lengte van een fragment, het aantal bronnen, de hoeveelheid tekst, het soort vragen. Dat alles zetten we af tegen eerdere examens.’ Hugo Gitsels: ‘Daarnaast gaat het ook om een controle op vakinhoud. En of het conceptexamen past binnen de kaders van de door het CvTE gestelde opdracht.

Lees het hele artikel in Kunstzone #3.

30. Humorvol kunstbeschouwen 33. Sorry, je hoofd past niet meer 43. Lachen om het kwetsbare lichaam 54. Column | Van Gerwen denkt door

Cover #6

Radically Mine! 2024 Winnend object juryprijs Leerlingenwerk vso De Berkenschutse (Heeze) Van Abbemuseum Foto Damion Thakoer (fragment)