Kunstzone

Luisteren naar de leefwereld

Ethisch pedagogisch handelen

Auteur: Marike Hoekstra | Space for stupidity Marike Hoekstra

Aansluiting bij de leefwereld van leerlingen vergroot de betrokkenheid van kinderen en jongeren bij het kunstonderwijs. Door actuele thema’s, jongerencultuur en nieuwe media een plaats te geven in de kunstlessen, worden de interesses en vaardigheden die leerlingen vooral buiten de context van de klas opdoen, erkend als belangrijke kennisbronnen.

Door die aansluiting ontstaat ruimte voor een wederkerige uitwisseling van kennis en ervaring; leerlingen worden mede-eigenaar van het curriculum en ontwikkelen artistieke strategieën om aan hun belevingswereld uitdrukking te geven.
Kunstonderwijs dat op deze manier voor leerlingen relevant gemaakt wordt, stelt docenten echter ook voor een ethisch dilemma. Het gaat dan om de vraag hoe een docent begeleiding kan bieden aan een leerproces waarbij de belevingswereld van de leerling het uitgangspunt is. Verandert de pedagogische rol van de docent naarmate de leerling meer ruimte voor eigen inbreng krijgt en ook emotioneel betrokken raakt?

Ruimte geven verandert de relatie
De student kijkt me vanaf het scherm onzeker aan. Ze loopt tegen de grenzen van haar betrokkenheid aan. Voor haar afstudeeronderzoek had ze bedacht een lesaanpak te ontwikkelen om de hbo-studenten van de vakopleiding waar ze stage loopt, te helpen om te gaan met het verlammende streven naar perfectionisme, waardoor ze niet durven te experimenteren. Op basis van haar eigen ervaringen wist ze dat perfectionisme een student behoorlijk in de weg kan zitten, en dat herkende ze in het gedrag van haar studenten. Vragenlijsten en gesprekken met de studenten zouden haar inzicht geven in de manier waarop studenten omgaan met opdrachten en de hoge eisen die zij aan zichzelf stellen. Daarmee zou ze goed voorbereid zijn om een gerichte aanpak te ontwikkelen.

De laatste weken was ze in gesprek gegaan met de studenten en ze merkte dat die zich daardoor gekend voelden. Dat bevestigde haar in het belang van haar onderzoek en de juistheid van haar pedagogische overwegingen. Maar, zo bekende ze aarzelend, het maakte haar ook onzeker. Want de ruimte die ze hen in het gesprek bood, veranderde de relatie tussen haar en haar studenten. Als docent werd ze in vertrouwen genomen over heel persoonlijke problemen, en ze vroeg zich af of dat wel de bedoeling was. Ging ze nu niet te ver mee in de leefwereld van de studenten? Kon ze zo nog wel hun docent zijn?

Lees het hele artikel in Kunstzone #4.