Kunstzone

Aanbod kunstzinnige oriëntatie

Auteur: Folkert Haanstra | Beeld: Grootouders Folkert Haanstra

Onder regie van de Inspectie van het Onderwijs vindt in schooljaar 2024/2025 weer een peiling plaats van het onderwijsniveau van kunstzinnige oriëntatie. Dit periodiek onderzoek moet twee vragen beantwoorden: Welke kennis en vaardigheden hebben leerlingen in groep 8 en hoe ziet het aanbod van scholen er uit? Dit artikel gaat over welke vragen je over het aanbod zou moeten stellen.

In 2015/2016 vond de vorige peiling kunstzinnige oriëntatie plaats (Inspectie van het Onderwijs, 2016). 132 scholen vulden een vragenlijst in over kenmerken van hun aanbod en leerlingen van die scholen maakten opgaven op het gebied van beeldende kunst, dans, drama/theater en muziek. Het ging daarbij zowel om maken als beschouwen. Na publicatie van de peiling besteedden media veel aandacht aan de uitkomst dat het niveau van tekenen achteruit was gegaan vergeleken met de vorige peiling in 1996/1997. Er ontstond discussie over de vraag of het niveau echt achteruit was gegaan (waren de opgaven en manier van beoordelen wel juist?) en zo ja, wat de oorzaken van de teruggang konden zijn (Haanstra, 2020).

Geen samenhang
Wat veel minder aandacht kreeg was dat er vrijwel geen relaties waren tussen de gemeten kennis en vaardigheden op kunstzinnig gebied en de gemeten kenmerken van het onderwijsaanbod. Leerlingkenmerken zoals sekse, verwacht onderwijsniveau na de brugklas en vrijetijdsactiviteiten op het gebied van kunst en cultuur (voor de school niet beïnvloedbare factoren) bleken wel samenhang te vertonen met leeruitkomsten.
Een sombere conclusie over het vrijwel ontbreken van samenhang tussen gemeten schoolkenmerken en leerprestaties kan zijn dat het onderwijs in kunstzinnige oriëntatie er niet veel toe doet en dat de achtergrondkenmerken van leerlingen kennis en vaardigheden bepalen. Dat zal tot op zekere hoogte het geval zijn, maar daarnaast kan het aanbod van scholen onvoldoende in kaart zijn gebracht. De gemeten kenmerken moeten dan anders of uitgebreider worden bevraagd en misschien ontbraken bepaalde factoren in de vragenlijst over het aanbod.

Om bij de komende peiling te helpen bij het stellen van de goede vragen over factoren van het onderwijsaanbod die de leerprestaties beïnvloeden is binnen het lectoraat Kunsteducatie van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten een uitgebreide literatuurstudie verricht. Centrale vraagstelling van de studie is: Wat is er bekend over onderwijsfactoren in relatie tot leerprestaties op het gebied van kunstzinnige oriëntatie in (het einde van) het primair onderwijs?

Lees het hele artikel in KZ01/23