Kunstzone

Weken van protest in Antwerpen nadat het stadsbestuur de projectsubsidies cultuur schrapt voor 2023, 2024 en 2025. 720.000 euro per jaar.

Protest in Vlaanderen nadat de Antwerpse schepen van cultuur als antwoord op de vraag ‘Wat zou jij doen als jonge kunstenaar vandaag?’, de gevleugelde uitspraak deed: ‘Ik zou gaan werken voor mijn centen zoals iedereen’. Dat dit bij velen in een verkeerd keelgat schoot moet niet verbazen. Alsof kunstenaars niet werken voor hun centen.

‘Waar staan we vandaag als culturele sector?’ is een vraag die zich steeds opnieuw opdringt. Wat is onze plaats en waar willen we die hebben? Zoals het nu is zijn er heel wat sectoren die niet overleven zonder subsidies. Een maatschappelijke keuze die we zelf hebben opgezet: welzijn, onderwijs, cultuur, zelfs landbouw en sommige economische sectoren. Allemaal werken ze met subsidies: lokaal, nationaal of Europees.

Wat moeten jonge kunstenaars? Wat moeten kunstenorganisaties die voor sectoren zoals onderwijs of welzijn werken en daar projecten en producties opzetten? Waar is het speelveld van de jonge kunstenaar die de weg naar morgen zoekt? Willen we die dan niet meer?

Het is een bittere pil, het lijkt of het begrip subsidieslurpers weer in volle opgang is. Het verzet is lastig omdat het een maatschappelijk debat is dat moet worden gevoerd, een debat over waar we naartoe willen. Wil men mensen laten participeren aan cultuur en specifiek aan kunst, dan zijn projecten kunsteducatie en participatie meer dan nodig. Willen de kunsten een toekomst hebben, dan is ondersteuning zonder waarborg op slagen van jonge kunstenaars, broodnodig.

We zullen dit hardop blijven zeggen tot eer en meerder glorie van de kunsten! Het protest mag uit de schaduw en luidop klinken, tenzij we niet meer willen dat jongeren spreken en vormgeven. Het zijn keuzes die voorliggen en een debat dat kansen moet krijgen!

 

 

 

 

 

Onrust in het Vlaamse onderwijsveld dezer dagen. Een tekort aan leraren allerhande, een leerachterstand bij eenieder, de metingen voorspellen rampspoed,. . . En zo kunnen we nog een tijd doorgaan met wat er fout loopt.

In het Vlaams parlement schreeuwt een minister moord en brand. De onderwijskoepels (en dat zijn er een aantal in Vlaanderen) roepen er tegenin en leggen de schuld bij de minister. Dat spelletje is al een paar jaar bezig, naar oplossingen is niet gezocht.

En de leerling en student? Die krijgen hoofdpijn of een depressie van dat alles, want hun toekomst staat op het spel.

Wat wordt er zoal geroepen? Dat we terug moeten naar de kern van het onderwijs, dat we kennis moeten overbrengen en nog meer kennis moeten overbrengen. Het accent moet vooral bij wiskunde en taal liggen. Bij mijn weten is taal een expressiemiddel en hoort wiskunde bij de muzen, omdat het voorstellingen van een werkelijkheid probeert te vatten.

Maar o wee als je durft te spreken over muzische, expressie- of kunstzinnige vakken. Dat blijken lolletjes die best aan de kant mogen worden gezet. Net als het algemeen welzijn en het spijzen van door armoede hongerige magen met schoolmaaltijden.

Ik dacht nog even dat ruimtelijk inzicht, waarnemingsvermogen, voorstellingsvermogen en ga maar door belangrijke eigenschappen zijn die getraind en geoefend kunnen worden in kunstzinnige vakken. Maar ik moet ergens verloren gelopen zijn in mijn gedachten, ze blijken anno 2022 niet nodig! Afschaffen die handel en terug naar de ernst.

Ik wens hen veel succes, die roepers van terug naar de oude tradities, zonder de kwaliteiten die kunstvakken bieden ook maar in oogschouw te nemen en te zien waarover deze echt gaan! Ik zal wel weer verkeerd hebben gedacht, net als vele wetenschappers, kunstvakdocenten en anderen die met mij geloven in de schoonheid!!!

 

 

 

 

 

‘Of de workshop ook kan doorgaan zonder dat ze naar een repetitiemoment van het Antwep Symphony Ochrestra gaan’ en ‘of de workshop met de kinderen zittend kan aan de banken, ze mogen zich immers niet verplaatsen’. Ik frons mijn weelderige wenkbrauwen, draai mijn tong tienmaal rond en probeer zeer beleefd te antwoorden. Dat een programma, dat het grote symfonische werk wil ontsluiten, kinderen een ervaring wil meegeven met een muziekbeleving van een liveorkest. Dat een workshop ter voorbereiding niet enkel een intellectuele uitdaging, maar vooral een belevingsmoment moet zijn om achteraf te kunnen reflecteren. Dat we gezien de covid-19-omstandigheden beter alles naar een later nog onbepaald moment verplaatsen…
Ik begrijp de vraag, maar begrijp niet dat men probeert iets neer te zetten wat zijn doel voorbij schiet: een orkestbeleving zonder orkest. Je kan de coronapandemie van veel de schuld geven maar niet van slechte, verkeerde en fel afgezwakte doelen stellen aan activiteiten.

Maar er is meer. Een workshop aikido indoor kan, een workshop collectief tekenen of een amateurgroep theater niet. Hier geen verkeerde inschatting van doelen, wel van beslissingen zonder kennisname van een activiteit en hoe die al dan niet gezond kunnen verlopen. Het is deze dagen niet anders. Ik heb meer activiteiten geannuleerd, verplaatst, proberen aan te passen en dan toch maar geannuleerd omdat ze de doelen niet meer konden dienen, dan dat er activiteiten doorgingen. Vroeg iemand naar een analyse van ‘hoe en wat’ zodat beslissingen konden worden bijgestuurd of aangepast aan de kleinere activiteiten? Neen dus!
Kon het grote geweld zoals ‘het voetbal’, ‘de grote evenementen’, ‘de opera’ redelijk lang doorgaan, uiteindelijk moesten zij ook op slot. Al konden ze – volgens eigen zeggen – wetenschappelijk (?) bewijzen dat ze veilig konden werken. Ik geloof ze. Covid-19 konden ze tegenhouden, maar of het daarom veilig was hangt van de interpretatie van het woord af. Hoe veilig is kunst of moet kunst zijn?

Dit alles om te zeggen dat deze tijd begrijpelijk onbegrijpelijk zal zijn in het spartelen om te willen doen wat we zo graag doen: onze gewoontes nakomen. Terwijl het ook een feest kan zijn om te reflecteren op gewoontegedrag en de betekenis daarvan. Ook de kunst zou er wel bij varen. As simple as that!

Antwerpen en andere steden en dorpen zijn onherkenbaar en verdacht stil. Ook de muziekscholen en academies. Er is nog wel activiteit, lessen van 1 op 1 of her en der in kleine groepjes, al naar gelang de interpretatie van de  regels in deze COVID-19-tijd. Ondertussen werken beleidsmensen zich uit de naad aan plannen voor een toekomst. Het zou een kans kunnen zijn. Als er chaos is kan er een nieuwe orde ontstaan, kunstenaars weten dat als geen ander. Maar onze taaie conservatieve reflex loert steeds mee om de hoek. Kijk naar de nieuwe eindtermen die men wil invoeren voor het secundair onderwijs in het Vlaamse landsgedeelte (en de Vlaamse scholen in Brussel, ja we zijn nog steeds dat ingewikkelde land). Er is aardig aan gewerkt met inspraak van alle kanten: de drie machtige onderwijskoepelorganisaties, adviesorganen en zelfs de gebruikers (leerkrachten en studenten). Er is een akkoord en dat moet goedgekeurd en geïmplementeerd worden.

Toch zijn er meer dan donderwolken aan de horizon en lijkt er een nieuwe schoolstrijd tussen de onderwijskoepels te ontstaan (de vorige dateerde van 1950-1958). Vooral de artistieke vakken staan onder meer dan zware druk. Ze worden samengebald met nog enkele andere inhouden onder de welluidende titel ‘Maatschappelijke, economische en artistieke vorming’. Het is een verplicht vak van één uur per week dat de leerlingen één keer per graad moeten volgen, dus bijvoorbeeld in het derde en het vijfde jaar. Een brede beweging is op gang gekomen; men vreest dat de artistieke vakken nog minder tot bijna niet aan bod zullen komen. Academici zoals pedagogen, psychologen maar ook kunstenaars, docenten van allerlei slag protesteren al een paar maanden tegen dit ontij met de meest gekende argumenten om kunst te verdedigen. Creativiteit, verbeelding, expressiviteit, mondigheid, cultureel bewustzijn en nog veel meer van de algemeen erkende eigenschappen van het werken met artistiek vakken passeerden de revue en staan in diverse opiniestukken in de media.

Het is vooral de katholieke koepel van onderwijsvertrekkers (de grootste in Vlaanderen) die doet of zijn neus bloedt en zegt dat het niet zo’n vaart zal lopen, dat het nog altijd mag die artistieke vorming. Wie goed plannen kan lezen weet dat dit flauwekul is. Dat jongeren niet de vrije ruimte krijgen om te spreken in door henzelf bedachte talen en vormen is een feit. Dat ze nog meer dan anders vooral cognitief benaderd worden en die richting worden uitgestuurd ook. Mocht in de vrije tijd het aanbod van kunst en educatie groeien, dan zou er nog wat gesprek mogelijk zijn. Maar neen, ook daar is de druk hoog en is er geen breder perspectief.

Zoals ik al schreef: we gaan aardig achteruit!
Maar de strijd die al woedt sinds midden jaren 50 van vorige eeuw is nog niet gestreden. De ridders van de kunsten nog niet uitgeteld. Een honderdjarige oorlog voor het goede en het schone is een weg die al lopend ontstaat, niemand heeft ons een rozentuin beloofd. We verbeelden hem immers zelf en daar zijn we goed in.