Cultuurbarbaar
Foto: Vishnu R Nair
De coronacrisis hakt er nog altijd stevig in, zeker in de culturele sector. Culturele instellingen zagen cultuureducatieprojecten, workshops en CKV-dagen geannuleerd worden. Toch zijn er ook genoeg instellingen die niet bij de pakken neerzitten, maar in actie komen en de boekingen langzaam weer zien binnenstromen.
01.: Sjoerd Berendsen is artistiek- en operationeel directeur van Kleinkunstig: zij maken kunsteducatieve workshops op maat voor het voortgezet onderwijs.
Ha Sjoerd, hoe reageerden jullie op de coronacrisis?
‘Wij hebben vanaf dag één de knop omgezet. Natuurlijk ben je eerst in gesprek met klanten over hoe nu verder, maar we zijn ons eigenlijk vrijwel direct gaan voorbereiden op online workshops.’
‘Een mooi voorbeeld van een groot project is de CKV-dag die we hebben ontwikkeld met het Kröller-Müller Museum, Scapino Ballet, Holland Opera en Tim van Esch (frontman Handsome Poets, red.). Het is een interdisciplinaire dag met online workshops door externe professionals en culturele uitstapjes. Leerlingen gaan zowel plenair als zelfstandig aan de slag en staan met elkaar in verbinding door een chat. Ons speerpunt in de ontwikkeling van de online workshops is dat ze altijd actief zijn. Het zijn geen filmpjes waarnaar je kijkt, de workshopbegeleiders spreken je live toe. Ik ben heel blij met hoe we ons aanbod succesvol hebben aangepast.’
Hoe is het contact met de klanten en scholen geweest in deze tijd?
‘Grotendeels onveranderd. Scholen vinden cultuureducatie nog altijd belangrijk. Zelden heb ik gehoord dat een directie cultuureducatie wil tegenhouden. Wat ik wel regelmatig hoor is dat scholen cultuureducatie willen uitstellen, om tot bijvoorbeeld november even rust te hebben.’
‘Door de corona-uitbraak moeten we veel projecten op maat maken voor een school. Maatwerk deden we al voor de crisis begon en dat zijn we blijven doen. Ik vind het belangrijk dat wij altijd naar een school toe gaan. Om de lokalen te bekijken, ons contactpersoon te ontmoeten en over de inhoud te praten.’
Wat voor hindernissen zie jij de komende tijd in de sector van cultuureducatie?
‘Ik zie weinig hindernissen. Natuurlijk is 2020 niet zoals we hadden gedacht en zijn er flinke opgaven, maar wij zijn voorzichtig positief. Ik zie ook dat scholen zich flexibel opstellen en dat er een positieve sfeer heerst.’
Heb je nog een tip voor andere Cultuurkaart-acceptanten?
‘Praat met scholen en vraag hen naar wat ze willen. In zo’n gesprek kom je vaak tot nieuwe ideeën. Het is niet zo dat je als instelling altijd het antwoord moet hebben op lastige vraagstukken: dat doe je samen.’
02.: Gert-Jan Nabuurs, biedt met 4XM workshops en CKV-dagen aan aan scholen. Zoals een workshop graffitispuiten, freerunning of een voorstelling als de Cabarapshow.
Ha Gert Jan, hoe waren de eerste dagen corona voor 4XM?
‘De eerste weken waren we bezig voorstellingen te annuleren en te verzetten. Toch zijn we snel begonnen met het aanpassen van ons aanbod. Dat begon met een klant die vroeg: ‘Kunnen jullie niet iets online voor ons doen?’ Daar zijn we toen mee aan de slag gegaan en dat werkte best goed. Vanaf dat moment zijn we kritisch gaan kijken naar ons aanbod. Wat kunnen we aanpassen zodat het coronaproof is, wat kunnen we goed naar online vertalen?’
Wat hebben jullie verder gedaan om ondanks corona door te kunnen?
‘Heel concreet: we hebben meteen ontsmettingsmaterialen ingeslagen. Een workshop Streetbeats kun je best geven in een gymzaal, als je daarna maar de materialen desinfecteert. Sommige van onze workshops kunnen ook prima in de buitenlucht plaatsvinden, andere hebben we naar online getild. Je ziet nu dat veel aanbieders hun aanbod 1-op-1 naar online vertalen. Een voorstelling wordt opgenomen en daar kun je naar kijken. Ja, dan zet ik wel een YouTube-video op. Je moet iets toevoegen aan die online ervaring! Zo spelen wij de Cabarapshow: rappers improviseren op ludieke wijze met input van het publiek. Dat doen we nu via Microsoft Teams, om het interactief te maken. De kijkers leveren input en je ziet de rappers in beeld als ze hun freestyles rappen. Dat werkt supergoed.’
Wat zijn wat jou betreft de grootste hindernissen de komende tijd?
‘Ik zie dat het spel van vraag en aanbod nog niet echt op gang komt. Dat ligt aan verschillende dingen. Bijvoorbeeld dat een workshop voor een kleine groep leerlingen relatief duur is. Ook zie je nu dat onze contactpersonen bij scholen alles langs hun directies moeten loodsen. Dat zorgt ervoor dat besluitvorming langer duurt of eerder afketst. Maar het lastigste is de onduidelijkheid. Niemand weet wanneer we weer terug kunnen naar de oude situatie.’
Heb je nog een tip voor andere Cultuurkaart-acceptanten?
‘Ga met een school of klant in gesprek. Dan kom je erachter dat er ondanks corona toch nog altijd heel veel mogelijk is.’
03.: Hester Dadema is eigenaar van Helder Theater: een team van acteurs maakt interactieve voorstellingen over maatschappelijke thema’s als verslaving, seks of stress.
Ha Hester, wat gebeurde er bij jullie toen corona op de deur klopte?
‘Toen corona in Nederland de kop opstak, dacht ik wel dat het zou meevallen. Toen 12 maart bijna alles werd afgelast, schrok ik wel. Het is heel veel werk geweest voorstellingen te annuleren en te verplaatsen. Daarna werd het duidelijk dat er tot september weinig ging gebeuren.’
Hoe hebben jullie daarop gereageerd?
‘Ik was sceptisch over online, maar dat veranderde toen een school in Veghel me benaderde. Zij wilden hun ouderavond online doen. Toen zijn we er gewoon voor gegaan: met de goede mensen om me hen hebben we daar een hele succesvolle ouderavond van gemaakt. Het voelt meer alsof je een televisieprogramma presenteert dan theater. Het publiek was ook nog eens enthousiast, dat was heel leuk. Intussen kwamen steeds meer scholen met vragen: ‘Wat kunnen jullie wél doen?’
Jullie voorstellingen zijn natuurlijk heel interactief, hoe heb je dat opgelost?
‘We spelen de voorstellingen live, in een studio bij ons op kantoor. Dat wordt uitgezonden voor leerlingen thuis of op school. De docent heeft de rol van presentator: de klas motiveren om vragen aan de acteurs te stellen en zo een gesprek te starten. We merken dat het heel goed aanslaat bij leerlingen.’
‘Een mooi voorbeeld dat ik wil noemen is onze samenwerking met het Lek en Linge College in Culemborg. Begin 2020 hadden we afgesproken daar zes voorstellingen te spelen over het thema seksualiteit en relaties. We hebben met de school uitgebreid alle opties doorgenomen: buiten spelen, een live voorstelling, de leerlingen splitsen in thuis en op school. Onze contactpersoon daar stond in contact met theater De Gelderlandfabriek en nu mogen we de voorstellingen in het theater spelen! Dat bewijst voor mij dat het altijd wel lukt, als de instelling zich flexibel opstelt en de school met je meedenkt.’
Wat zie jij de komende tijd als mogelijke problemen voor cultuureducatie?
‘Ik ben positief gestemd. Veel scholen komen weer bij ons langs. Ik merk nog wel dat cultuuronderwijs op dit moment niet de hoogste prioriteit is voor veel scholen. De ‘normale’ vakken krijgen voorrang.’
Heb je nog een tip voor andere Cultuurkaart-acceptanten?
‘Wees niet star. Anticipeer op wat er gaande is en speel daar op in. Zolang je flexibel bent, komt het goed.’