Iedereen heeft het, maar weinigen zijn zich ervan bewust – en na een avondje doorhalen kan het flink verstoord zijn. Rarara, wat is het?
Het zintuig ‘proprioceptie’. Toen ik dit woord voor het eerst hoorde tijdens mijn dansopleiding, had ik geen idee van het bestaan ervan. Het was een beetje als de ontdekking van de extra knoop aan het waslabel van je blouse. Iets waar je je pas bewust van wordt als iemand je hier op wijst. Proprioceptie wordt ook wel positiezin genoemd en is het vermogen te weten waar je lichaamsdelen en je lichaam zich bevinden ten opzichte van elkaar en van de ruimte om je heen. Je kunt het zelf testen: sluit je ogen en raak met je vinger het puntje van je neus aan.
In de dans is proprioceptie een zintuig waar je eigenlijk niet omheen kan. Men zegt dat de proprioceptie van dansers over het algemeen sterker ontwikkeld is dan bij ‘andere mensen’. Dat klinkt aannemelijk, je traint als danser immers dag in dag uit met je lichaam als enige instrument. Daarnaast is het handig als je weet waar je armen en tenen zitten en andere dansers niet een oog uitsteekt, omdat je op het toneel wild om je heen zwaait zonder perceptie van de ander. In het dagelijkse leven, wat je met een beetje kleur kan zien als één grote choreografie, kunnen mensen prima (on)bewust omgaan met dit zintuig. Wat maakt het bij dansers dan zo magisch?
Het was tijdens de dansvoorstelling Or Die Trying van Alida Dors dat de aantrekkingskracht van dit zintuig me weer duidelijk werd. Hoog in energie met harde beats door de speakers kreeg proprioceptie vorm door het collectieve fysieke bewustzijn van de lichamen op het toneel. Weten waar de ander zich bevindt zonder die persoon te hoeven zien – maar door elkaar te voelen door middel van zelf (proprius) waarneming (perceptie). Ondanks de letterlijke vertaling, waarbij het ‘zelf’ centraal staat ten opzichte van de ruimte, beperkte proprioceptie zich bij de dansers niet tot de randen van het eigen lichaam, of de randen van het toneel. Het straalde verder tot het ook andere lichamen in de ruimte bereikte: die van het publiek. Zie daar de magie van proprioceptie.
Het bereiken van de ander, door het eigen lichaam, door de ruimte, door (onzichtbare) grenzen en muren heen. Wat zou er gebeuren als we de magie van proprioceptie allemaal bewuster in zouden zetten om een ander te bereiken?