In een tijd waarin we overspoeld worden met nieuwe toegankelijke AI-toepassingen (ChatGTP, DALL-E) laait de bekende discussie weer op. Worden we als mensen niet overbodig als de kunstmatige intelligentie die we zelf hebben gemaakt zoveel sneller, preciezer en krachtiger is dan wij zelf zijn? Het is opmerkelijk hoe weinig lerend vermogen we vertonen wanneer er een nieuwe golf van automatisering over onze samenleving rolt. Ja, computers/algoritmes/robots zijn beter in bepaalde taken dan wij mensen. Gelukkig laten kunst en kunstenaars keer op keer zien hoe artificiële, of computergegenereerde creaties juist onze menselijke creativiteit benadrukken.
Een mooi voorbeeld op het beeldend vlak is Margaret Kilgallen (4:00-5:00), die – rond de millenniumwisseling – handmatig de wereld verfraaide in een wereld waarin grafisch ontwerp en daarmee de grafische wereld om ons heen steeds meer werd uitbesteed aan computers. Als inspiratie zocht zij naar handgeschilderde borden, om die platte grafische weergave vervolgens in haar eigen werk zo goed mogelijk te combineren. Iets wat nooit helemaal lukte. Een perfecte rechte lijn bestaat niet als deze door een menselijke hand is gemaakt. Hij lijkt misschien recht, maar als je dichterbij komt, zie je altijd de imperfecties. En dat is precies waar je de schoonheid vindt, aldus Kilgallen.
Ook in muziek geeft de mogelijkheid van perfect gekwantificeerde beats ruimte aan de menselijke maat, die net off is. DJ DEZ bespreekt in de Hip-Hop Evolution- aflevering The Super Producers (25:00-27:00)het werk van J Dilla. Het zijn de kleine imperfecties, nuances en expressies die je niet kunt kwantificeren die zijn werk zo uniek en eigen maken. Dilla opereerde in een tijd waarin de drumcomputers tot het standaardarsenaal van beatmakers behoorden, een tijd waarin drums kinderlijk eenvoudig gesynct, of gekwantificeerd konden worden. Juist in dat tijdperk waarin je alles makkelijk perfect kan laten klinken, maakt Dilla naam door zijn beats net uit de maat te tikken en zo de ziel terug in sampling te stoppen.
Natuurlijk zijn er verschillen tussen deze geautomatiseerde processen en de huidige golf van zelflerende algoritmes. De relatie tussen de maker, gebruiker en software of algoritme verandert. Veel AI’s zijn text-based: je geeft bevelen in tekst en de applicatie geeft je – in een split second – tien mogelijke uitwerkingen. Je gaat door tot de AI heeft geleverd wat je zoekt en kiest zelf het eindresultaat. In dat opzicht is het creatieve proces nog altijd van jou als maker. (Er worden nu al battles georganiseerd om te zien wie deze nieuwe vaardigheid het beste beheerst.) Nu computers dit domein van tekst- en beeldgeneratie betreden is het slechts een kwestie van tijd voordat we in dit domein de menselijke authenticiteit zullen bewijzen. Nu maar hopen dat we snel inzien dat computers altijd sneller en beter zijn in de efficiency game en wij echt het verschil kunnen maken door empathie en ecologisch bewustzijn toe te voegen aan het systeem.
