Aan het einde van het kalenderjaar kijk ik traditiegetrouw graag terug op de maanden die voorbij gevlogen zijn. Ik las en bekeek terugblikken en reflecties op het leven van (on)bekende mensen, muziek (met als hoogtepunt de Spotify Wrapped-lijst), tv-programma’s als Wintergasten en fotoreportages zoals Het jaar 2021 in foto’s van de Volkskrant. Alle grote onderwerpen kwamen voorbij: klimaat, oorlog, politiek, demonstraties en natuurlijk covid. In de hoeveelheid aan informatie las ik vaak de woorden verharding, polarisatie, ongelijkheid, agressie met daar tegenover woorden als solidariteit en saamhorigheid. Nogal tegenstrijdig, vooral omdat het één ook niet per se minder waar of aanwezig was dan het ander. Hoe moeten ik, jij, wij hiermee omgaan? Hoewel het makkelijk zou zijn om de verbittering toe te laten en de hoop te laten varen – bracht een aflevering van Wintergasten uitzicht.

In deze aflevering gaat Janine Abbring in gesprek met performancekunstenaar Marina Abramović. Een van de gespreksonderwerpen is The Artist is Present. Voor wie dit werk niet kent: in deze performance zat Abramović gedurende drie maanden in stilte in het atrium van het MoMa in New York. Bezoekers konden op een stoel tegenover haar plaatsnemen om haar recht in de ogen te kijken, zo lang als zij zelf wilden. Tijdens het gesprek met Abbring vertelt Abramović  voornamelijk over de pijn die zij ervoer tijdens deze performance en over de emoties die loskwamen bij de bezoekers op de andere stoel. Naast een terugblik op haar carrière komt in het gesprek ook  Abramovićs – zeker niet altijd gemakkelijke – jeugd en levensverhaal aan bod.

Uit het gesprek is één ding mij het meest bijgebleven: waar Abbring soms met zichtbaar ongemak op haar stoel zit te schuiven vanwege de heftige gebeurtenissen in het leven van Abramović – weet Abramović zelfs van de meest pijnlijke herinneringen een haast liefdevolle vertaling te maken. Ze lijkt deze herinneringen te koesteren, of anders gezegd met liefde te behandelen. Dat je naar lelijke gebeurtenissen kan kijken, (letterlijk) door de pijn heen werkt, observeert, verdiept, verbindt met de wereld om je heen. En dat je dit met liefde kan behandelen. Dat wens ik voor iedereen.

Op naar de toekomst – blik vooruit – laat 2022 het jaar van koesteren zijn: van zowel de lelijke en lastige gebeurtenissen, als de mooie en vreugdevolle momenten.

1: Schuldig. Minneapolis, Verenigde Staten.
Gespannen gezichten en gejuich in de straten bij het nieuws dat politieagent Derek Chauvin schuldig is bevonden aan de dood van George Floyd. Chauvin krijgt 22,5 jaar cel voor de moord op Floyd, die stierf toen Chauvin hem arresteerde en 9 minuten met zijn volle gewicht op zijn nek knielde. Foto’s: Brandon Bell / Getty Images

2: Chaos op vliegveld. Kabul, Afghanistan
Sinds de Taliban de macht weer in handen hebben in Afghanistan, heerst chaos en paniek in Kabul. Duizenden mensen verzamelen zich op het vliegveld in de hoop een plekje te bemachtigen aan boord van een vliegtuig, om het land te kunnen ontvluchten. Radeloze Afghanen klimmen op de romp van de vliegtuigen.
Foto’s: Wakil Kohsar / AFP

3: Hoogwater. Well / Valkenburg, Nederland
In Limburg proberen inwoners van Well een lek in de dijk te dichten met zandzakken. Ook in Valkenburg is sprake van enorme wateroverlast. Met het overstromen van de Geul ontstaat een noodsituatie. Foto’s: Marcel van den Bergh / de Volkskrant

Cover #6

Radically Mine! 2024 Winnend object juryprijs Leerlingenwerk vso De Berkenschutse (Heeze) Van Abbemuseum Foto Damion Thakoer (fragment)