Een museumbezoeker kijkt gemiddeld 28,63 seconden naar een kunstwerk. Dat is inclusief lezen van het bijschrift en selfies nemen. Dit onderzoeksresultaat popte op in mijn hoofd toen ik een paar weken geleden een museum in Amsterdam bezocht. Ik betrapte mezelf erop alles snel te scannen en amper stil te staan bij wat ik zag. De rush van de voorbije dagen raasde nog door mijn hoofd. De gedachte aan de 28,63 seconden deed me even gas terugnemen. Gelukkig stond er een zitbank waarop ik diep kon ademhalen en tijd kon nemen om alle mooie kunstwerken te ontdekken, in detail te bekijken én te genieten van mijn bezoek.
Tijd nemen om naar beelden te kijken er erbij stil te staan blijkt niet altijd evident. We leven tegenwoordig in een wereld vol prikkels. Schermen zijn niet meer weg te denken, we worden overspoeld met beelden die vaak letterlijk aan ons voorbij flitsen. We weten niet altijd hoe we hiermee om moeten gaan. Gelukkig wordt er op scholen meer en meer aandacht besteed aan het kijken naar beelden, het appreciëren én bekritiseren ervan. Ook musea vragen zich de laatste jaren af wat ‘visuele geletterdheid’ kan betekenen in een huis vol beelden en wat hun rol daarin kan zijn. LKCA organiseerde er in 2019 samen met het Rijksmuseum in Amsterdam een symposium over, onder de sprekende titel: Wat zie jij?
Een aantal jaren geleden trokken we in M ook de kaart van visuele geletterdheid. Hiermee willen we onze bezoekers beter en langer laten kijken. We willen de kijker helpen om de blik scherp(er) te stellen. Kijken naar beelden is iets wat je kan oefenen en leren. Bewuster kijken doet makkelijker associëren, fantaseren en filosoferen. Dit doen we in M op verschillende manieren. Door een expositie waarin het tijdsaspect centraal staat (Neem je tijd). Of door eyetrackingmodules te verwerken in een presentatie waarin de bezoeker zijn eigen kijkpatroon kan ontdekken. We gebruiken hiervoor een model dat we samen ontwikkelden met ENVIL, het Europese netwerk voor visuele geletterdheid. In dit model staan vier componenten centraal: waarnemen, verbeelden, conceptualiseren en analyseren. Het geeft ons een houvast bij de uitwerking van presentaties en publieksaanbod met rondleidingen. Het doet je letterlijk anders kijken.
En daar zat ik dan, op die bank in Amsterdam. Te bekomen van mijn eigen kijksnelheid. Gelukkig stond er iets om te zitten. Als groot fan van zitbanken pleit ik ervoor dat die in veel meer van onze musea worden geplaatst.