Kunstzone

Een virtueel kunstlokaal

Auteur: José Middendorp | Beeld: Joost Conijn, serie stills uit de projecten Auto op dak (1996)/ Hout auto (2002) / Vliegtuig (2000) / Siddieqa, Firdaus, Abdallah, Soelayman, Moestafa, Hawwa en Dzoel-kifl (2004)

Een jaarlijks terugkerende vraag voor de docent tehatex: wat zal er gevraagd worden op het centraal schriftelijk examen (cse)? Welke kunstenaars, ontwerpers en architecten kiezen de makers van het examen? Hoe ga ik te werk? Je wilt tenslotte je leerlingen zo goed mogelijk voorbereid de examenzaal insturen.

De meest spannende twee weken van het voortgezet onderwijs, dit jaar van 7 mei tot en met maandag 25 mei, zijn ongemerkt voorbij gegaan. Het centraal examen verviel dit schooljaar immers. De resultaten van de schoolexamens bepalen dit jaar of leerlingen hun diploma (al of niet) behalen. Dit artikel schreef ik ver voor de coronacrisis. Onze voorbereidingen voor het centraal schriftelijk werden bruut afgebroken. In plaats daarvan fabriceerden we dag in dag uit online lessen en overlegden met collega’s over hoe we deze nieuwe lesrealiteit zouden vormgeven. In hoop op betere tijden, of misschien wel vooruitblikkend op nog meer online lessen volgend jaar, in dit artikel de introductie van een website die docenten tehatex in de toekomst kan ondersteunen bij de voorbereiding op het cse.

Van reader naar website
De leerlingen tehatex op de havo hebben, in tegenstelling tot het vwo, niet de luxe van een syllabus. Zo’n syllabus voorziet in een selectie van kunstenaars en teksten en geeft een beeld van wat er verwacht kan worden op het examen. Maar als die er niet is, komt het op jou, docent, aan om een methode te vinden om je leerlingen voor het cse klaar te stomen. Ik maakte daarom voor mijn leerlingen een reader. Daarin legde ik ze een selectie van kunstenaars voor die naar mijn idee bij de het  thema pasten. Een gok natuurlijk, maar ook als ik andere kunstenaars koos dan de examenmakers zouden mijn leerlingen in ieder geval kunnen oefenen. Toen ik een paar van die readers naar collega’s stuurde, werd snel duidelijk hoezeer zoiets ontbrak; ik ontving de ene na de andere mail met het verzoek om de reader. Ik gaf daaraan zo goed en zoveel mogelijk gehoor en nam me voor dat voortaan op een eenvoudiger en efficiëntere manier te organiseren.

Dit jaar – 2020 – zag dus LOKAAL 11 het levenslicht, een site voor eindexamenkandidaten tehatex (zie: https://www.lok11.nl/). Ze vinden er informatie over de gekozen periode, het thema, de invalshoeken én veel werk van kunstenaars.

Kunstenaars met ruime blik
Dit jaar is de Renaissance de gekozen periode van voor 1800 en die wordt dan ook op LOKAAL 11 behandeld. Een boeiende periode waarin veel kunstenaars zelf naar Florence trokken, het episch centrum van de Renaissance. Van die reizende kunstenaars van toen kan een parallel getrokken worden naar latere kunststromingen en hedendaagse kunstenaars. Bijvoorbeeld het Oriëntalisme, of Vincent van Gogh die gegrepen werd door de prenten uit Japan en de vroege modernen, die maskers en sculpturen uit Afrika als voorbeeld namen voor hun sobere vormentaal?

Drieëntwintig kunstenaars die het thema De verruimde blik vertegenwoordigen zijn verzameld op LOKAAL 11. Zij geven allemaal invulling aan het idee van reizen, van onderweg zijn. Joost Conijn op een ligfiets waar hijzelf het frame voor maakte, heen en weer rijdend over een dak. Of in zijn zelfgebouwde vliegtuig boven de woestijn. Bij Conijn is het zelf bouwen van het voertuig om mee te reizen misschien wel net zo belangrijk als de reis zelf. Elvira Wersche (zie ook pagina 34 van dit nummer) die zand verzamelt dat ze op zoveel mogelijk verschillende locaties vindt. Daar legt ze, met engelengeduld, mozaïeken van die volledige verdiepingen in beslag nemen. Ze merkt op dat het ene zand veel soepeler uit haar handen stroomt dan het andere en voelt zo letterlijk het verschil tussen de verschillende plekken op de wereld.

Kun je anno 2020 van reizen spreken zonder het over vluchten te hebben? Drie kunstenaars op de site vertegenwoordigen die invalshoek. Eén van hen was zelf vluchteling. De Albanees Adrian Paci voelt zich nog altijd ontworteld en maakt dat in zijn werk voelbaar. De ene keer bijna huiselijk, door zijn kleine dochtertje haar dromen te laten vertellen. De andere keer filosofischer, door een blok marmer tijdens het boottransport te laten transformeren tot een Griekse zuil. Over transformatie gesproken: de design-rugzakken van het duo Aaslund en Nagler zijn gemaakt van reststukken rubberboot waar vluchtelingen de oversteek in waagden. Zo verandert een (soms) levensgevaarlijk vervoersmiddel in een tas waarin je datgene wat je nog bezit kunt meenemen op je reis.