Kunstzone

Meer componeren en improviseren in taalonderwijs

Auteur: Suzan Overmeer | Gerwin van der Werf, Foto: Fjodor Buis

Strovuur, van Gerwin van der Werf, staat op de shortlist Beste Boek voor Jongeren (Boekenweek van Jongeren 2021). Van der Werf werkt al 25 jaar als muziekdocent op het Rijnlands Lyceum in Oegstgeest, hij kent de doelgroep dus goed. ‘Ik zie met lede ogen aan dat er niet gelezen wordt, maar ik ben geen zeloot op een boekenkist.’

Van 17 tot en met 26 september organiseert het CPNB (Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek) de Boekenweek van Jongeren 2021. Jongeren kiezen de auteurs die het Boekenweekgeschenk mogen schrijven. Dit jaar is dat 3PAK, een verhalenbundel van Khalid Boudou, Aimée de Jongh en Splinter Chabot. Daarnaast is er de prijs voor het beste boek voor jongeren. Strovuur is een van de vijf genomineerde boeken. Het is opgedragen aan de dochter van Van der Werf.
‘Mijn dochter leest niet, maar mijn boeken leest ze wel. Ik schrijf dus eigenlijk om mijn dochter aan het lezen te houden.’ Dat jongeren weinig of niet lezen is een bekend gegeven. Van der Werf: ‘Ik ga niet preken dat lezen goed voor je is. Zelf heb ik als jongere altijd veel plezier aan lezen beleefd. Ik gun dat plezier anderen ook.’

Link met muziek
In taalonderwijs ligt de nadruk over het algemeen minder op plezier en meer op begrijpend lezen of foutloos kunnen schrijven. Een gemiste kans. Van der Werf vergelijkt het met muziekonderwijs: ‘Bij muziek weten we al langer dat leerlingen veel meer leren over muziek door het zelf te doen en te spelen. Creatiever taalonderwijs zou kunnen helpen bij leesbevordering. Begrijpend lezen doodt het plezier in lezen. Geen enkele collega van onze sectie Nederlands vindt de examens leuk. In de muziekles spelen en componeren leerlingen zelf. Om jongeren te enthousiasmeren zou taalonderwijs veel meer gericht moeten zijn op creative writing.’ Hij noemt nog een link met muziek: ‘Je moet vrijheid ervaren om te kunnen schrijven, als in een improvisatie.’ Van der Werf is tijdens zijn muzieklessen niet bezig met literatuur. ‘Dat houd ik gescheiden. Af en toe ontdekken leerlingen dat ik auteur ben en dan hebben we het erover.’
Wel werkt Van der Werf met andere kunstvormen in zijn muzieklessen.
‘Ik gebruik vaak tekst of beeld als uitgangspunt bij het maken van muziek.’ Andersom komen muzikale thema’s ook terug in zijn boeken; in Strovuur speelt de hoofdpersoon, een zeventienjarig meisje, altviool. ‘Ik schrijf graag over dingen waar ik verstand van heb en ik heb er plezier in om dingen bij elkaar te brengen die in het normale leven niet bij elkaar worden gebracht. In Strovuur gaat het bijvoorbeeld over een verrotte auto en een Middeleeuws muziekmanuscript.’

In een boek kan het wel
Zijn nominatie was een verrassing. ‘Ik ben geen doelgroepschrijver en schrijf niet gericht voor young adults.’ Wanneer je dat wel bent, mikt zowel de schrijver als de marketing op die doelgroep. Ongeschreven regels zijn dan: geen al te expliciet geweld of seks en een wat traditionele  verhaalstructuur. Hoewel mijn boek in de pers niet als jeugdboek werd besproken, was er wel veel aandacht voor in blogs en vlogs.’
Het thema van deze Boekenweek voor Jongeren is In een boek kan het wel. Van der Werf: ‘Die thema’s zijn zo gekozen dat ze eigenlijk altijd wel passen. Het boek sluit aan op het thema, maar het is geen toeval. In een boek kunnen dingen gebeuren die in het echt niet snel gebeuren. Dat is de afspraak in fictie, een schrijver neemt je mee in zijn verhaal.’

‘Strovuur gaat over een roadtrip met vreemde nachtelijke ontmoetingen. Dagenlang reizen zonder dat je ergens komt. Het einde is een verrassing, wat is nu waar en wat niet? Je leven kan ook een andere waarheid bevatten, het laat zien dat je zelf je eigen verhaal kunt construeren.’
Van der Werf hoopt dat jongeren zijn boek zullen lezen. ‘Het is niet ingewikkeld. Je kunt er dieper over nadenken, maar het hoeft niet. Ik wil vooral dat ze een leuke trip hebben.’

Strovuur. Gerwin van der Werf (2020). Uitgeverij Atlas Contact.
www.boekenweekvanjongeren.nl

Simone Atangana Bekono wint met haar boek Confrontaties (Lebowski) de prijs Beste Boek voor Jongeren 2021 in de categorie Oorspronkelijk Nederlandstalig. In deze categorie waren verder genomineerd: Strovuur van Gerwin van der Werf (Atlas Contact), Bart van Ap Dijksterhuis (Prometheus), Auxiety van Dieuwertje Heuvelings (Das Mag) en Confettiregen van Splinter Chabot (Spectrum).