Met en over elkaar leren van debatteren

Basisschoolleerlingen ontwikkelen meer begrip voor elkaar in gezamenlijk burgerschapsproject

Auteurs: Sanne Groen & Marieke Wickham | Beeld: Foto 1. Sebastiaan ter Burg Leerlingen overleggen in voorronde, Foto 2. Ebru Aydin Finale van het debatproject in april 2023

Hoe help je kinderen hun plek te vinden in de wereld?
Met het burgerschapsproject Weet wat je zegt helpen vier musea bovenbouwleerlingen po zich voor te bereiden op de overstap naar de middelbare school. Ze gaan in debat over thema’s als vrijheid, gelijkheid en religie. Aan de hand van de museumcollecties ontdekken ze verschillende perspectieven.

Verdieping in maatschappelijke thema’s, sociaal-emotionele vaardigheden trainen én beter leren samenwerken: leerlingen uit groep 7 en 8 doen het allemaal in het burgerschapsproject Weet wat je zegt. Het (tweedelige) project is onderdeel van de samenwerking Feest! Weet wat je viert, waarin kinderen kennismaken met verschillende tradities en religies aan de hand van feestdagen. Die kennis helpt ze meer respect te ontwikkelen voor elkaar en voor de diverse wereld waarin we samenleven.
Het initiatief is inmiddels uitgegroeid tot een netwerk van elf musea in Nederland en een museum in Suriname. Iedere locatie biedt een eigen presentatie en onderwijsprogramma’s aan over de feestdagen. Ook online kunnen scholen terecht voor meer informatie en materiaal, via weetwatjeviert.

Debatteren om te leren
Dit schooljaar is het burgerschapsproject waarmee Museum Catharijneconvent in 2019 de Museumeducatieprijs won voor het eerst op meerdere locaties te volgen. Naast Utrecht kunnen basisscholen (gratis) meedoen in Enkhuizen, Groningen en Leeuwarden. Met de focus op het ontwikkelen van burgerschap, empathie en sociaal-emotionele vaardigheden en door de unieke koppeling met kunst en erfgoed onderscheidt het project zich van vergelijkbare initiatieven in het onderwijs.

In het project leren kinderen de fijne kneepjes van het debatteren. Hoe kies je de juiste argumenten en waar in het debat breng je die in? Wat is er nodig om je standpunt overtuigend te verdedigen? Hoe werk je zo goed mogelijk samen? Met een op maat gemaakte training gaan de klassen hier in het museum mee aan de slag. Met speciaal ontwikkeld lesmateriaal oefenen de leerlingen op school verder als voorbereiding op ‘het echte werk’: de voorronde. Daarin nemen twee klassen het tegen elkaar op aan de hand van drie stellingen. Om te stimuleren dat de kinderen zich in verschillende perspectieven verplaatsen, wordt ter plekke bepaald welk team een standpunt voor of tegen iedere stelling inneemt. De klassen die tijdens de voorrondes het beste teamwork laten zien, mogen door naar de feestelijke finale.

Je eigen plek ontdekken
De burgerschapsvaardigheden die leerlingen in de verschillende onderdelen opdoen, passen goed bij de fase op weg naar de middelbare school. Zeker in een snel veranderende samenleving waarin identiteit, polarisatie en vooroordelen een grote rol spelen. Weet wat je zegt leert ze te reflecteren op hun eigen en andere opvattingen, met respect voor andere meningen, achtergronden en perspectieven.

Leerkrachten roemen de effecten van deelname. Zoals docent Esther van basisschool De Velduil het verwoordt: ‘Leerlingen leren naar elkaar luisteren en argumenten te noemen in plaats van alleen ‘gevoel’. Ook al ben je het niet eens, je leert je inleven in de ander. Dat we dat in het museum doen maakt het extra speciaal.’ Docent Wouter van OBS De Brug sluit zich daarbij aan: ‘Ik kan merken dat de leerlingen sinds het debat beter naar elkaar luisteren. (…) Er is meer openheid naar elkaar ontstaan.’

Uitbreiding via landelijke en regionale samenwerking
Vanuit het Feest!-netwerk sluiten vier partners aan. Mogelijk volgen de komende jaren meer locaties. Hoewel het burgerschapsproject overal dezelfde succesvolle bouwstenen zal hebben, legt ieder museum vanuit de eigen collectie een inhoudelijk accent. Ook regionaal wordt er samengewerkt: op iedere locatie zijn verschillende maatschappelijke organisaties betrokken. Zo werken Museum Catharijneconvent en het Fries Verzetsmuseum onder meer samen met het Bevrijdingsfestival, is in Groningen het Discriminatie Meldpunt betrokken en heeft Zuiderzee Museum Enkhuizen de Jeugdadviesraad als partner.

Weet wat je zegt gaat in september van start en loopt tot eind april 2024. Meer informatie over het project en de Feest!-samenwerking is hier te vinden.

 

Sanne Groen is medewerker Communicatie & marketing onderwijs, Marieke Wickham is educator Feest! Weet wat je viert. Beiden zijn verbonden aan Museum Catharijneconvent.

Cover #6

Radically Mine! 2024 Winnend object juryprijs Leerlingenwerk vso De Berkenschutse (Heeze) Van Abbemuseum Foto Damion Thakoer (fragment)