Muziek is een vak!
Auteur: Jaco van den Dool | Foto: PxHere (fragment) CC0
Vol energie en strijdlust stormt Hans van de Veerdonk het podium op. Na 40 jaar muziekeducatie bij de muziekschool Amsterdam en het Conservatorium van Amsterdam neemt hij afscheid met een symposium. De zaal zit vol met groepsleerkrachten po en muziekdocenten uit het hele land. Vandaag maakt Hans de balans op. Gaan we de goede kant op met muziekeducatie?
Is muziek een vak? Met deze plagerige titel open ik het symposium Muziek is een vak! Ik word altijd wat achterdochtig van statements met uitroeptekens. Voordat we als antwoord collectief ja knikken, vervang ik het uitroepteken door een vraagteken. De mens is een door en door muzikaal wezen. We zijn zo ‘bedraad’ dat onze behoefte tot synchroniseren en samenspelen vanzelf gaat. Is muziek een vak? Het is in ieder geval een verschijnsel dat diep tot in de haarvaten van onze samenleving is doorgedrongen. Het is zo veel meer dan een vak. Mensen doen het namelijk over de hele wereld vrijwillig. Welk vak doe je nou vrijwillig? De spelende mens heeft geen formele omgeving nodig om te musiceren. Dat is een unieke beginsituatie. Laten we dat vieren en verder faciliteren als muziekdocenten.
Na deze overdenking krijgt Hans het podium – om daar vervolgens niet meer vanaf te gaan. Als vanzelfsprekend pakt hij zijn gitaar en laat het publiek enthousiast meezingen met een van de vele muziekeducatieve hits die hij heeft geschreven. Moderator Laureen Peskens doet, na deze aanstekelijke publieksopwarmer, verwoede pogingen om Hans te laten zitten en met hem rustig het doel van de dag door te nemen.
Met wisselend succes krijgt ze antwoord op haar vragen. Hans wil niet zitten. Hij heeft een missie. Wat voor muziekles krijgt een kind vandaag de dag in een Nederlandse schoolklas? Wat leert het kind? Hoe wordt muziek benaderd, als entertainment of educatie? Hans is er duidelijk over. Muziekonderwijs is vaker entertainment dan educatie. Muziek is een vak!
Door alle jaren heen heeft Hans een visie opgebouwd waarin muziek als vak een rol speelt in het curriculum van de basisschool. Dat heeft uiteindelijk geresulteerd in de muziekmethode Muziek online in de klas Door interactieve onlinevideo’s op regelmatige basis in het lesrooster op te nemen, krijgen de leerlingen ongeveer 60 uur online muziekles gedurende acht schooljaren. Dat is 0.8% van de urennorm die door de overheid is vastgesteld is op minimaal 7520 uur. Het idee van de ontwikkelaars van de methode is dat met minder dan 1% van het totaal aan lesuren kinderen een gedegen muzikale scholing krijgen. De leerkracht wordt ondersteund door professionele muziekdocenten en doet actief mee. De wens is dat de leerkracht door te participeren na verloop van tijd zelf muziekles kan geven en het analoge lesmateriaal en de liedjestool dan gebruikt.
Tijdens het symposium wordt duidelijk dat er nog veel werk te verzetten is. Heel mooi dat er steeds meer kwalitatief onlinemateriaal komt waarmee leerkrachten ondersteund worden om muziekles te geven, maar dat maakt muziek nog niet automatisch tot een vak. Het panel, bestaande uit Jantien Westerveld (directeur van Stichting Méér Muziek in de Klas), Melissa Bremmer (lector Kunsteducatie, Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten), Christian Boel (studieleider Opleiding Docent Muziek HKU Utrechts Conservatorium) en Johan Sterken (voorzitter Netwerk Muziekdocenten Nederland) komt met enkele belangrijke suggesties.
‘Zorg dat schoolbesturen kunstonderwijs een vaste plek in het curriculum geven, streef naar vakintegratie (betekenisvol onderwijs) en organiseer culturele initiatieven in de wijk, zodat de betrokkenheid in de samenleving toeneemt.’
Hans van de Veerdonk mag dan gepensioneerd zijn, de strijd voor de erkenning van muziek als vak zet hij voort. Ik strijd met hem mee.
Het afscheidssymposium van Hans van de Veerdonk vond plaats op 13 april 2024.
