Muziekpedagogisch in topvorm?
10 jaar beweging in muziekpedagogiek
Auteurs: Thomas De Baets & Adri de Vugt | Beeld: 1. Cover Beweging in muziekpedagogiek, 2. Sfeerbeelden van de boekpresentatie op 6 juni 2023 in Den Haag
De boekenreeks Muziekpedagogiek in beweging viert in 2023 haar tiende verjaardag. Tien jaar na het verschijnen van de eerste editie, Onderzoek als motor voor onderwijsinnovatie, verscheen begin juni de vijfde editie met als titel 10 jaar onderzoek en ontwikkeling. De boekenreeks heeft de intentie onderzoek in muziekonderwijs toegankelijker te maken.
In deze editie kijken we niet enkel vooruit naar welke (toekomstige) bewegingen zich zouden kunnen voordoen, maar blikken we ook terug op het decennium dat samenvalt met het bestaan van deze reeks. Met een kwinkslag kreeg deze special edition dan ook de toepasselijke titel Beweging in muziekpedagogiek.
In het eerste hoofdstuk spreken Melissa Bremmer en Filip Verneert van een ‘creativity turn’. Ze stellen zich de vraag wat onder creativiteit kan worden verstaan. Vervolgens gaan ze in op hoe dit in de context van muziekonderwijs kan worden opgevat. Het gaat namelijk niet alleen over improviseren of componeren, er is meer. Met praktijkvoorbeelden laten ze zien dat collaboratief improviseren, luisteren naar muziek en verbinden van muziek, wetenschap en technologie mogelijkheden zijn om creatief aan de slag te gaan.
Thomas Geudens en Suzan Overmeer schrijven over vakkenintegratie. Ze bespreken een aantal aspecten van het onderwijsdiscours en -beleid in Nederland en Vlaanderen en de daaruit voortvloeiende impact op het muziekonderwijs. Ze gaan in op de begrippen kunst- en cultuureducatie en op wat onder culturele competenties kan worden verstaan. Ze beschrijven hoe deze ontwikkelingen zich laten zien in de school, en wat dit betekent voor de docentenopleiding.
De ontwikkelingen in de afgelopen jaren op het gebied van digitale technologie in het muziekonderwijs komen aan bod in de bijdrage van Benno Spieker en Luc Nijs. Ze delen vier perspectieven. De eerste is die van de mogelijkheden van technologie. Een tweede perspectief is de inhoud. Omdat muziektechnologie duidelijk aanwezig is in de actuele muziekpraktijk, dienen we te heroverwegen ‘wat’ leerlingen zouden moeten leren. Een derde invalshoek zoekt uit hoe we ons kritisch moeten verhouden tot technologie. Ten slotte kijken ook zij naar de rol van de docentenopleiding.
Mieke Van Uytvanck en Marjolein Wagemans zijn beiden docent ‘muziek op maat’ in de Vlaamse muziekscholen. Zij zien een opmars van ‘muziek op maat’: van enkele uren in de marge naar een uitgebreid aanbod. Ze geven een organisatorische schets van deze unieke onderwijscontext, verkennen het ‘spectrum van muziekpedagogie tot muziektherapie’, en staan stil bij hun muziektherapeutische perspectief. Ze illustreren de werking van ‘muziek op maat’ met twee casussen.
Christiane Nieuwmeijer heeft het over het profiel van de zogenaamde ‘generalist’ in het basisonderwijs. Centraal in het hoofdstuk staat het narratief van Sanne, een 46-jarige kleuterleerkracht. Dit wordt geanalyseerd vanuit een persoonlijke, een gesitueerde en een professionele dimensie. Het muzikale ‘spel’ blijkt voor een generalist een weg te openen om muziekonderwijs met een groter zelfvertrouwen aan te bieden. Muzikaal ‘spel’ gaat namelijk voorbij aan het dominante beeld van muziekonderwijs.
Samen met Tine Castelein sluiten wij deze editie af met een hoofdstuk over tien jaar praktijkonderzoek, een specifieke vorm van educatief onderzoek waarbij de docent zelf aan zet is als onderzoeker. We staan stil bij onze gemeenschappelijke zoektocht naar het wat en hoe van het praktijkonderzoek, beschrijven ervaringen in het begeleiden van praktijkonderzoek op masterniveau, en formuleren een aantal kwaliteitscriteria: het positioneren, het systematiseren en het communiceren.
Nieuwsgierig geworden? Het boek is rechtstreeks te koop via uitgever Euprint editions of bij Broekmans & Van Poppel en komt graag terecht op je nachtkastje.
Thomas De Baets is docent en opleidingshoofd muziek aan LUCA School of Arts, deeltijds docent muziekpedagogiek aan KU Leuven, en co-redacteur van de vijf edities van Muziekpedagogiek in beweging.
Adri de Vugt is docent aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, coördinator van de master The Musician Educator, en sinds 2017 co-redacteur van Muziekpedagogiek in beweging.
