De Canon van Rop

Mystische Abgrund

Auteur: Jeroen Rop

Ik koester warme herinneringen aan de lessen kunstgeschiedenis tijdens mijn docentenopleiding. Vooral aan de colleges van Tijn Vaes. Vaes wekte door zijn oneindige kennis en meer nog door zijn verschijning – rijzig, gehuld in zwarte manteljas – een zeker ontzag. Ik nam mezelf voor tijdens zijn les geen domme vragen te stellen. Zodoende hield ik meestal mijn mond.

Tot het moment dat we bij de roemruchte componist Richard Wagner en zijn Bayreuther Festspielhaus arriveerden, halverwege het cursusjaar. Ik zie mezelf weer zitten, linksvoor in de klas. Het gaat over Wagners orkestbak. Een voor het publiek onzichtbare ruimte pal voor het podium van waaruit de muziek tijdens de voorstelling miraculeus opstijgt. Toeschouwers kunnen zich vanuit een volledig donker gemaakte zaal ongestoord richten op de verheven kunst, zonder afleiding van zoiets aards en technisch als een orkest. Een bezoek aan dit muziektheater was voor de negentiende-eeuwse elite een indrukwekkende, mystieke ervaring. Wagner noemde zijn orkestbak dan ook liever de Mystische Abgrund. Een benaming die alleen hij kon bedenken.

Onzichtbare muziek. Ik besluit tegen de gewoonte in toch mijn vinger op te steken. Tijn zal mijn ideetje waarderen. ‘Wagner had eigenlijk een cd-speler moeten hebben, vind je ook niet? De ultieme Wagnerbeleving is toch dat je thuis zit te luisteren naar muziek uit een mysterieus apparaat.’ De klas trekt wit weg, vol ongeloof. Iedereen kijkt naar Tijn. Hoe straft hij deze dwaling af?

Een pianoconcert in ons plaatselijk theatertje. Mozart. Ik zie de bladomslaander met mondkapje, en de pianist, met tot mijn lichte ergernis iets te veel mimiek. Een snoeppapiertje vier rijen verderop ritselt mij te hard en te langdurig. De vleugel is niet perfect gestemd en er wordt aanhoudend schaamteloos gekucht door vrijwel alle aanwezigen. Mijn aandacht is weg en ik dwaal, gevoed door dit tafereel, weer af naar het Wagnerincidentje. Vooruit, wie de volledige intellectuele diepgang en reikwijdte van Der Ring des Nibelungen wil vatten moet misschien wel een keer naar Bayreuth. Al duurt dat werk zoals Wagner het zegt drei Tage und einen Vorabend. Toch durf ik mijn stelling nog steeds te verdedigen. Orkestbak of niet, in het Festspielhaus zal iemand wel eens moeten hoesten. Weinig verheffend. Dat gebeurt op Spotify niet. Earpods zijn de orkestbakjes van de moderne mens. Wagner moet het met me eens zijn.

En Tijn? Wat hij precies zei ben ik vergeten. Ik herinner me alleen nog dat ik daarna het liefst in een Mystische Abgrund wilde wegzinken.

De regie in handen On The Movie Yulia & Juliet Veelzijdigheid van videoclips

Cover #6

Radically Mine! 2024 Winnend object juryprijs Leerlingenwerk vso De Berkenschutse (Heeze) Van Abbemuseum Foto Damion Thakoer (fragment)