Kunstzone

Nepmuziek in televisiereclames

Plagiaat is verkeerd als ze ten koste gaat van het origineel

Auteur: Rob van Gerwen | Illustratie: Lennie Steenbeek

In popmuziek spreken we van covers, in klassieke muziek van uitvoeringen wanneer een werk opnieuw en op een andere manier uitgevoerd wordt — doorgaans is het ook wel duidelijk van wie het origineel was. Juridisch is een cover of uitvoering plagiaat als je je schatplicht niet meldt. Dit is een objectief criterium en zo gebruiken rechters het ook. Best begrijpelijk, maar dat maakt het nog niet verdedigbaar.

Ik zou zeggen dat je alles mag hergebruiken als je het maar nieuw leven inblaast, reanimeert. Dus als een cover beter is dan zijn origineel is het wat mij betreft geen plagiaat. Maar een cover kan het origineel ook kapot maken en alleen dan, zou ik zeggen, is het te veroordelen. Artistiek, moreel – en ik zou willen – pas dan ook juridisch. Maar de rechter is niet per se thuis in de kunstkritiek, dus zou zij zich moeten laten bijstaan. En waarom niet?

Deze keer gaat het mij om de gewoonte van bedrijven om in hun reclames op televisie overbekende hitjes te laten ‘coveren’ op een manier die het origineel beledigt. Plus, ze zingen alleen dat refrein dat iedereen zo goed kent, waardoor de verraste luisteraar plots met die hit in zijn hoofd zit en vervolgens met de vraag hoe die wel klonk, zonder zich die originele gestalte evenwel goed te herinneren omdat de imitatie blijft rondzingen.

SodaStream gebruikt Aretha Franklins Think, zielloos nagezongen. Dagelijks op televisie, het kan niemand ontgaan. Het origineel wordt erdoor tenietgedaan. MacDonald’s gebruikt Don’t You Forget About Me (van The Simple Minds), ook ‘stuk’ gezongen. De dierenbescherming laat dit nummer ook nazingen, vanwege de vergeten dieren (sentimentele kitsch). Plus supermarkt misbruikt To ove Somebody van The Beegees, en weer een andere reclame lokt ons met een verbastering van het prachtige Lovely Day van Bill Withers.

Deze bedrijven propageren hun merk met alle mogelijke middelen, liefst zo goedkoop mogelijk. Dus kiezen ze niet voor de originele liedjes, maar kunnen ze evenmin het respect opbrengen om te proberen die te reanimeren. De bedoeling van de zangers is niet om het mooier dan het origineel te maken, ze willen ons alleen herinneren aan het origineel, louter om het eigen merk ‘in de markt te zetten’.

Dat is waarom plagiaat en vervalsing verkeerd zijn. Wat er in deze reclames gebeurt gaat ten koste van de kunst. Tijd om de copyright wetgeving aan te passen?

PS. De Jumbo reclame met het origineel van Minnie Ripertons Lovin’ You is een prettige uitzondering.