Algoritmische cultuur

Volgens de Amerikaanse mediawetenschapper Ted Striphas leven we in een algorithmic culture. Complexe algoritmes van onder andere Google, YouTube, Facebook, Amazon en Instagram nemen volgens Striphas de taken over die traditioneel gezien bij culturele instituties horen: het classificeren en hierarchiseren van objecten, ideeën, mensen en plaatsen. Hoe werkt dit precies?

Algoritmes zijn stap-voor-stap instructies om data (input) te verwerken om tot een nieuw resultaat (output) te komen. Algoritmes maken selecties, bijvoorbeeld welke berichten van je Facebook-vrienden op jouw tijdlijn komen te staan, helpen je de snelste route te vinden door de stad (Google Maps)  of met het kiezen van bijvoorbeeld films (Netflix), video’s (YouTube) en muziek (Spotify). Veel algoritmes maken zelfstandig beslissingen en kunnen reageren op de input van gebruikers (lerende algoritmes).

Het niet controleerbare

Binnen kunst en algoritmes onderzoeken we hoe kunstenaars als Verostko, Manfred Mohr en Vera Molnar in de 20e eeuw hun artistieke praktijk door middel van algoritmes hebben vormgegeven. En we kijken hoe hedendaagse kunstenaars als Benjamin Grossser en Chris Rodly reageren op hoe algoritmes onze visuele cultuur veranderen. Ook doen de studenten zelf onderzoek.

DBKV-student Koen Merkx heeft zich verdiept in wat algoritmes kunnen bijdragen aan zijn artistieke proces. Koen gebruikt onder andere een online spyrograaf en zet zelfgegenereerde beelden weer om in geluid, en dat weer om in beeld: ‘Ik gooi mijn werk door een niet controleerbaar algoritme en pak het vervolgens weer op om opnieuw zelf de controle terug te grijpen’, zegt Koen. Zo onderzoekt hij de relatie tussen toeval, chaos en controle.

Ons dagelijkse digitale leven

Wat is de studenten het meest bijgebleven? ‘Tijdens deze les ben ik bewuster geworden van hoe wij vooral onbewust gemanipuleerd worden in ons dagelijkse digitale leven’, schrijft een student. Hun alledaagse mediagebruik komt in een nieuw licht te staan: ‘Voorbeelden die mij zijn bijgebleven: Netflix, Spotify en zoekopdrachten met verschillende uitkomsten per persoon.’ Ook de impact van de algoritmische cultuur op hoe we beelden maken zet studenten aan het denken: ‘Artwork op Instagram is populairder als de thumbnails er goed uitzien, vaak juist snel herkenbaar en versimpeld in plaats van complexe composities.’

Levien Nordeman is een tech-humanist en onderzoekt technologie en data-geletterdheid. Levien werkt nu voor de Willem de Kooning Academie bij onder andere de opleiding Docent Beeldende Kunst en Vormgeving, Advertising en Lifestyle & Transformation Design.