De tunnel en het licht
Blog / Meldrid Ibrahim / 04-12-2025
Waarschuwing: deze blog gaat over zelfdoding
Aandacht geven aan suïcide dwingt je om stil te staan bij de wanhoop die ervaren wordt, schrijft Meldrid Ibrahim. Tegelijkertijd laat het ook weer licht schijnen op wat het leven wél de moeite waard maakt.
Ik kwam in het nieuws een dapper kunstproject tegen. De gemeente Hilversum had een klas leerlingen uit 4 vmbo van het Lucent College uitgenodigd om aandacht te besteden aan suïcidepreventie. Beladen materie, maar het grootste deel van de klas was aan boord en ging onder leiding van kunstdocent Ilse Mulder een kunstwerk maken. De schoolpsycholoog diende als achterwacht.
Tijdens het maken van de kunstwerken, ontstonden er gesprekken over de reden waarom sommige jongeren met gedachten aan zelfdoding rondlopen. In Nederland zijn dat er ongeveer 1 op de 5, dat percentage groeit al enige jaren. Oorzaken die door deskundigen genoemd worden zijn prestatiedruk, eenzaamheid, gebrek aan toekomstperspectief. En rondlopen met suïcidale gedachten, waar een taboe op rust, vergroot de eenzaamheid.
De doeken van de leerlingen werden tentoongesteld op een plein in Hilversum. Leerlingen waren aanwezig om in gesprek te gaan met omstanders over de werken, zoals een tunnel waar licht aan het einde is. Of een collage vol met krantenkoppen over jongeren die suïcide hebben gepleegd, met grote letters: let op elkaar.
Foto Ilse Mulder
Zelf volgde ik deze maand een indrukwekkende ‘gatekeeperstraining’ van 113, bedoeld voor iedereen die – bijvoorbeeld in het onderwijs – in contact komt met mensen die suïcidale gedachten kunnen hebben. Ik leerde letterlijk over de tunnel van het schilderij, en dat mensen die denken aan zelfdoding het leven als een tunnel zonder uitweg kunnen ervaren. We bespraken hoe je gedachten aan zelfdoding herkent en bespreekbaar maakt. En dat, hoe eerder die gedachten mogen worden uitgesproken en iemand naar professionele hulp wordt doorverwezen, hoe beter het lukt om het licht aan het eind van de tunnel weer in beeld te krijgen.
Ter voorbereiding op het maken van hun eigen werken, bestudeerde de klas van Ilse werk van kunstenaars die mentale gezondheid verbeelden. Een jaar eerder waren de leerlingen gaan kijken bij het bekende beeld ‘Stille Strijd’ van kunstenaar Sazza, dat sinds enkele jaren door het land reist om aandacht te vragen voor jongeren met mentale problemen.
Een interessante bron is ook de website van het Museum van de Geest. Daarop is te zien op welke verschillende manieren de menselijke binnenwereld wordt verbeeld in de kunst. Door zowel gevestigde artiesten zoals Yayoi Kusama en Melanie Bonajo, als door kunstenaars die buiten het reguliere kunstcircuit werken, zoals binnen de ggz of sociale werkplaatsen.
Database – Museum van de Geest
Ik weet niet of ik zelf snel zou durven doen wat het Lucent College deed, en ik denk dat een docent dat vooral kan doen als hij of zij een klas al goed kent. Maar naast een ernstig onderwerp, is dit ook een levendig onderwerp. Aandacht geven aan suïcide laat je stilstaan bij wanhoop en duisternis, en schijnt tegelijkertijd licht op dat wat het leven de moeite waard maakt.
Gedachten aan zelfdoding? Bel 24/7 gratis en anoniem met 113 of chat op 113.nl.
Meldrid Ibrahim is docentopleider aan de Breitner Academie (AHK). Ze doet onderzoek en is (co-)auteur van verschillende lesmethodes. In Kunstzone geeft ze aandacht aan de actuele, urgente of ontroerende kant van kunsteducatie.