Actualisatie examenprogramma’s kunst en cultuur: meer samenhang en structuur
18-06-2025
Auteur: Lisanne Schuurs | Beeld: PxHere CC0
De examenprogramma’s voor kunst en cultuur zijn toe aan vernieuwing. De vakkenstructuur is al onder de loep genomen, nu wordt gewerkt aan actuele inhouden per vak. Een vakvernieuwingscommissie werkt aan deze puzzel voor de vakken beeldend, ckv, dans, film, muziek en theater. Dit doen zij samen met een advieskring die bestaat uit specialisten vanuit de kunst- en onderwijspraktijk.
SLO werkt in opdracht van het ministerie van OCW aan de actualisatie van examenprogramma’s voor de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. “De examenprogramma’s van het vakkencluster kunst en cultuur zijn hard toe aan vernieuwing”, zegt Tineke van Cappellen, lid van de advieskring kunst en cultuur en bestuurslid bij vakvereniging VONKC. “Er bestaan nu verschillende vormen kunstexamens naast elkaar, er zou meer samenhang tussen vakken en schoolsoorten moeten komen en er is geen eenheid in de manier van toetsen.”
Nieuwe vakkenstructuur
Er ligt al een advies voor een nieuwe vakkenstructuur. Dit advies is een van de uitgangspunten voor de actualisatie. Van Cappellen: “Het is belangrijk dat op vmbo, havo en vwo dezelfde set keuze-examenvakken kunst wordt aangeboden, onder dezelfde naam. Het vak ckv blijft verplicht voor alle leerlingen en de keuzevakken beeldend, dans, muziek en theater worden aangeboden. Het nieuwe vak film wordt daar nog aan toegevoegd.”
Extra keuzevak film
Emiel Copini, lid van de vakvernieuwingscommissie, is erg blij met het nieuwe keuzevak: “Film speelt een grote rol in het leven van veel jongeren en het is een vakgebied waar ze erg enthousiast van worden. Film tot een keuze-examenvak maken, sluit goed aan bij hun belevingswereld. Het nieuwe vak wordt breed en draait om het bewust, creatief en kritisch omgaan met alle vormen van bewegend beeld. Onderwerpen als social media en gaming komen er ook in terug. Dat past helemaal in de tijd van nu.”
Denken vanuit de leerling
De conceptexamenprogramma’s ontstaan vanuit de leerling. “Ons uitgangspunt is steeds: wat willen we graag voor de leerlingen?”, zegt Kris van Veen. Zij werkt als curriculumontwikkelaar bij SLO aan de actualisatie. “Leraren zijn gewend om vanuit examens te denken: hoe zorgen ze dat leerlingen kunnen slagen? Nu is het andersom: wat willen we dat leerlingen kennen, kunnen en ervaren? Om te zorgen dat we vanuit de leerling blijven denken, ontwikkelden we leerlingprofielen. Zo houden we steeds scherp voor wie we het doen en dat werkt erg goed.”
Hokjes loslaten
Copini is geneigd om tijdens dit proces waar mogelijk de ‘hokjes’ binnen het onderwijs meer los te laten. “In het onderwijs hebben we nog best een vastomlijnd beeld van het soort leerling dat op het vmbo, de havo of het vwo zit. Dat vind ik soms een wat beperkende manier van kijken. Ik vind het belangrijk om oog voor de leerling als individu te houden en te zorgen dat de examenprogramma’s daar ruimte voor bieden. Nu, en in de toekomst.”
Co-creatie
De vakvernieuwingscommissie kunst en cultuur bestaat uit een kleine dertig mensen: een procesregisseur, leraren, vakexperts en curriculumexperts van SLO. In twee jaar werken ze toe naar actuele conceptexamenprogramma’s. Ze leveren in die periode vijf tussenproducten op, die voorgelegd worden aan de advieskring. De advieskring verzamelt feedback bij haar achterban en geeft die input als één helder advies terug aan de vakvernieuwingscommissie. “Ik vond het even wennen om op deze manier in een team te werken”, zegt Copini. “Ik ben gewend om een klus zelf af te maken. Nu moet je telkens een tussenversie loslaten en aan anderen geven. Dat is soms lastig, maar werkt uiteindelijk heel goed.”
De toekomst
Hoewel er nog volop uitdagingen liggen, hebben de vakvernieuwingscommissie en de advieskring alle vertrouwen in het proces. “Ik hoop dat de nieuwe examenprogramma’s straks alle leerlingen iets bieden, wat hun talenten of interesses ook zijn, met ruimte voor verdieping”, zegt Copini. Van Cappellen: “Ik zie ook graag een mooie plek voor ckv, waar leerlingen op vmbo, havo én vwo met plezier mee aan de slag gaan. Want dat verdienen ze.” Van Veen: “Het zou ideaal zijn als er straks voor alle leerlingen een mooi en gedegen examenprogramma staat, waar ze hun creativiteit, kunstenaarschap en eigenaarschap in kwijt kunnen.”
Op de hoogte blijven?
Kijk voor meer informatie over de actualisatie van de examenprogramma’s voor kunst en cultuur op de website van SLO. Je kunt je onderaan de pagina aanmelden voor de automatische updates. Wil je meedenken en feedback geven op de tussenproducten? Dat kan via de leden van de advieskring.
Dit is een bijdrage van SLO, het landelijk expertisecentrum voor het curriculum.
Lees ook het interview met Kris van Veen (curriculumontwikkelaar), Emiel Copini (lid van de vakvernieuwingscommissie) en Tineke van Cappellen (lid van de advieskring) over hun ervaringen over de eerste advieskringperiode en de voortgang van het actualisatieproces.
