The art of belonging: over je thuisvoelen in een nieuwe omgeving
Blog / Meldrid Ibrahim / 25-09-2025
Leerlingen bij de start van een nieuw schooljaar een gevoel van thuiskomen geven, is essentieel ziet docent Meldrid Ibrahim. Een manier om leerlingen dat gevoel te geven, is om ze een gezamenlijk kunstwerk te laten maken.
Het schooljaar is vers. In de gangen wennen nieuwe pupillen aan een nieuw gebouw, nieuwe lessen en nieuwe mensen. Bij wie ga je zitten in de pauze? Wat voor kleding trek je aan? Wat kun je verwachten van de docenten? Wordt het heel moeilijk? En: Hoor ik hier thuis?
Kunstenaar Narges Mohammadi onderzoekt het gevoel van je thuis voelen met specifieke materialen. Voor Passing Traces kneedde ze van halva, een zoet geurend deeg, twee wanden, met daarin uitsparingen in de vormen van slaapkamermeubilair. In Stories of Beloning (2022) werkte ze samen met kunstenaars, curatoren en zes leerlingen uit Amsterdam-West. Samen onderzochten ze het thema ‘erbij horen’. Het collectief maakte een tentoonstelling vol verhalen en een kunstwerk van twee banken en een tafel van gips, waarop persoonlijke herinneringen werden getekend.
Dat het gevoel van erbij horen tastbaar kan zijn, merkte ik ook bij mijn jongste dochter. Na de open dag van haar nieuwe school raakte ze niet uitgepraat over de kluisjes. Elk kluisje had een eigen versiering, passend bij de eigenaar (met bijvoorbeeld: paardenplaatjes). Het was dan ook voor haar een wezenlijk gevoel van thuiskomen toen zij een paar weken later zelf leerling werd op diezelfde school, een kluisje kreeg toegewezen en daar ook zelf een mooi ontwerp voor mocht maken.
Als docent hoop je dat nieuwe leerlingen en studenten een sense of belonging gaan ervaren, het gevoel dat zij erbij horen en een belangrijk onderdeel zijn van het dagelijks leven in de gemeenschap. Docenten spelen een rol in het creëren van dit thuisgevoel. Bijvoorbeeld door zich actief in te zetten om leerlingen te leren kennen, hun waardering te laten blijken en hen te betrekken bij het reilen en zeilen in de school (Tahir et al, 2023).
Lea fotografeert eerste week met wegwerpcamera Foto Docent Gina Sanches
Een korte rondvraag bij collega’s leert dat er in de kunstvakken allerlei rituelen zijn om nieuwe leerlingen een thuisgevoel te geven. In de eerste kunstlessen maken leerlingen gepersonaliseerde tekenmappen (Inte van Roemburg), vervreemdende naambordjes (Deborah Vergeest), gezamenlijk een ‘lelijk’ schilderij (Sanne Beemsterboer), wegwijzerbordjes naar hun vakantiebestemming (Melvin van der Woude), een fysiek theaterstuk over onderlinge verschillen (Mienke Zandleven) of een documentatie van de eerste schoolweek, met wegwerpcamera’s (Gina Sanches).
Op mijn werkplek, de Breitner Academie, bedrukken de eerstejaarsstudenten als een soort rite de passage hun eigen mok. Beeldend docent Karen Oude Alink verwelkomt hen elk jaar met deze maakopdracht. De academie staat vol met de kleurrijke en zeer verschillende mokken van de studenten over alle jaarlagen.
Mokken op de Breitner Academie
Eén kunstopdracht garandeert natuurlijk nog geen kant en klare sense of belonging. Het gevoel van er echt bij horen, is fragiel en onderhevig aan vele factoren. Maar mooie startopdrachten kunnen zowel een gezamenlijke (werk)sfeer neerzetten als de mogelijkheid om iets van jezelf te laten zien. En houvast geven aan de plek waar je jarenlang gaat doorbrengen.
Meldrid Ibrahim is docentopleider aan de Breitner Academie (AHK). Ze doet onderzoek en is (co-)auteur van verschillende lesmethodes. In Kunstzone geeft ze aandacht aan de actuele, urgente of ontroerende kant van kunsteducatie.
