Meer plezier op school graag!
Blog / Hemmo Bruinenberg / 03-04-2025
Wat vinden leerlingen leuk om te doen? Wat betekent plezier voor hen? En kan plezier ook binnen school plaatsvinden, of alleen buiten school? Hemmo Bruinenberg onderzoekt met collega’s hoe onderwijs leuker kan worden gemaakt om de creatieve zelfexpressie van jongeren te stimuleren.
Op een donderdagochtend begint de dag met een groep leerlingen met een stoelendans. Het is 8.45 uur in de ochtend, maar de sfeer is niet minder fanatiek. Er wordt gelachen, een stoel valt op de grond. Samen met de leerlingen gaan we deze ochtend brainstormen over ‘plezier’. We zijn met een groep met tien leerlingen, negen meisjes en één jongen. Volgend schooljaar gaan ze naar de tweede of derde klas van het vmbo, vanuit een internationale schakelklas. Waar worden deze leerlingen blij van? Wat vinden ze leuk om te doen? Wat betekent plezier voor hen?
Grote vellen papier komen op tafel met kleurrijke stiften. De leerlingen gaan direct aan de slag en beginnen enthousiast te tekenen, schrijven en overleggen. Plezier? Daar weten we wel wat van! In de creatieve brainstormsessie leren we dat de jongeren plezier maken altijd los zien van de schoolse activiteiten. Plezier zit in samen met vrienden dingen doen, muziek luisteren of koken. In ontspanning of in sporten. Voor deze leerlingen heeft plezier ook te maken met hun situatie als nieuwkomer: een gevoel ervaren van ‘vrij zijn’ of een link met hun land van herkomst (familie, muziek, eten). En plezier op school? Dat zit eigenlijk alleen tussen het lesgeven door: pauzes, tussenuren, bijzondere uitjes, schoolreisjes of als ze even mogen chillen.
Gaan plezier en school dan helemaal niet samen? Het is interessant dat ‘les volgen’ en ‘plezier maken’ duidelijk niet met elkaar worden geassocieerd als de vraag open wordt gesteld. Maar bij wat doorvragen verandert dat beeld. Plezier ontstaat volgens de leerlingen ook als je mag samenwerken, als je naar buiten mag gaan voor de les, als je zelf iets mag maken, iets nieuws doet en als er ruimte is voor humor. Of nog concreter: als een docent het stiekem toe laat als ze een spelletje spelen op hun laptop, als ze chocomel mogen drinken tijdens de les, als ze iets mogen bespreken in de moedertaal, of als ze met de hele klas even muziek mogen luisteren.
Plezier zit in concrete acties en in kleine momenten die een les net even anders maken, waarin je buiten de vaste structuur gaat en iets toestaat wat misschien niet bij het beeld van ‘onderwijs’ hoort dat de docent of de leerling heeft. Aan het eind van de brainstormsessie zegt een van de leerlingen tegen haar mentor: “Meester, dit was een leuke les, kunnen we dat misschien vaker doen?”
Deze creatieve brainstormsessie is onderdeel van het project ‘Kunst van het Pleziermaken’ van organisaties Common Frames, Bekijk ’t en Digital Playground. Alle organisaties beschouwen plezier als een belangrijke voorwaarde om te leren, creëren en jezelf te laten zien en horen. In het project gaan de organisaties onderzoeken hoe plezier kan bijdragen aan de creatieve zelfexpressie van jongeren, welke werkvormen daarbij passen en hoe een positieve beeldvorming kan ontstaan over het plezier van jongeren.