Rolmodellen: over het op weg helpen van leerlingen en zien dat er weer een lichtje aan gaat
Elke goede docent draagt sporen van anderen met zich mee. Een gebaar, een zin, een manier van kijken – ooit ontvangen van iemand die op het juiste moment iets losmaakte. In de nieuwe rubriek Rolmodellen gaan we op zoek naar die momenten van overdracht: wanneer iemand je raakte en hoe dat vandaag doorwerkt in je eigen lespraktijk.
Auteur: Mara Kunstman | Beeld: 1. Alina Hoving Foto Ronald de Haan 2. Willianne Folkers Foto Titus Berens 3-4. Kleimonster met grote bek – Leerlingwerk vmbo 2 (vrije vorm met nadruk op juiste techniek, iets waar Willianne altijd scherp op lette) Foto Alina Hoving
Alina Hoving, museumdocent bij Paleis het Loo, werkt al jarenlang als docent beeldende vorming in het voortgezet onderwijs. Op het Gerrit Komrij College in Winterswijk ontmoette ze Willianne Folkers, die tien jaar lang haar collega was. Een doorgewinterde docent van wie ze leerde hoe ze met leerlingen om moest gaan: met humor en duidelijkheid.
“Ik ontmoette Willianne op een school in de Achterhoek, waar zij al jaren beeldende vorming gaf. Haar pedagogische aanpak en omgang met leerlingen heeft me van het begin af aan geïnspireerd. Ze had alles al meegemaakt en wist precies hoe ze in elke situatie moest reageren. Ik heb van haar geleerd hoe je de touwtjes in handen houdt en altijd overzicht in een klas kunt bewaren. Zeker bij kunstvakken, als er in een lokaal met allerlei materialen en gevaarlijke machines wordt gewerkt, is dat ontzettend belangrijk. Voor je het weet heb je klei aan het plafond hangen of staan leerlingen te duwen bij een zaagmachine.”
Helikopterview
“Willianne had een soort helikopterview en dat is iets wat ik nu ook in mijn lessen toepas: af en toe inzoomen op het werk van een leerling, maar dan ook weer afstand nemen en de hele situatie beschouwen. Hoe doet de klas het als geheel? Dat gaat niet altijd goed, want ik laat me nog weleens meeslepen door leerlingen. Soms zijn ze enthousiast over iets wat ik ook interessant vind en dan hebben we het ineens over zaken die totaal niet met de opdracht te maken hebben.
In mijn ogen leer je door kunst creatief te denken. Ik noem het altijd ‘zappen door je brein’: je leert heel snel oplossingen voor allerlei problemen uit je mouw te schudden. Dat is leuk, maar hoofdzaken moeten wel van bijzaken gescheiden blijven. Daar was Willianne veel sterker in. Ze liet zich niet van de wijs brengen, ook niet als zij met een uitleg bezig was en er een akkefietje was in de klas. Ze was totaal onverstoorbaar.”
Respect
“Willianne was een vrouw naar wie ik opkeek. Toen ik net bij haar op school kwam werken, moest ze wat lessen van mij beoordelen. Ik was echt nerveus voor haar oordeel, ik vond dat enorm waardevol. Soms heb je van die mensen wiens mening je net belangrijker vindt dan van andere mensen. Ik denk dat zij dat gevoel ook aan kinderen overbrengt. Als je van haar een 7,5 kreeg was je écht blij. Haar motto was ‘streng maar rechtvaardig’: ze kon altijd precies uitleggen waar een cijfer vandaan kwam. En ze bleef de lat hoog leggen. Ze verwachtte veel en sprak die verwachtingen ook uit.
Leerlingen hadden respect voor haar. Ze wisten: we moeten bij Willianne niet het bloed onder haar nagels vandaan halen. Ze waren niet bang, maar het was voor hen gewoon heel duidelijk wat ze aan haar hadden. Als je over een grens heen ging had je het snel door.
Willianne hoefde nooit achter een leerling aan om ervoor te zorgen dat een werkstuk afkwam. Dat was gewoon af. Het liefst heb je een goede werkrelatie met leerlingen, maar jij bent uiteindelijk als docent wel degene die de toon zet. Ik heb van Willianne geleerd dat je daar niet bang voor moet zijn.”
Veiligheid
“Zelf heb ik op de middelbare school handvaardigheid en tekenen gehad van zeer oninspirerende mensen. Mijn tekendocent ging aan het begin van de les koffie halen, was dan vijftig minuten weg en vlak voor de bel ging kregen we een cijfer op onze tekening gekrabbeld. Het leek me leuk om naar de kunstacademie te gaan, maar door deze mensen was ik totaal niet gemotiveerd. Toen ben ik eerst een half jaar geschiedenis gaan studeren.
Ik hoop een andere docent te zijn voor mijn eigen leerlingen. Ik hoop dat leerlingen zich veilig voelen bij mij. Dat ze alles kunnen neerleggen en dat mijn les een plek is om hun creativiteit te ontplooien: geen idee is te gek. En ik wil dat ze voelen dat er geen fouten bestaan. Dat je daar alleen maar van kan leren of iets nieuws van kan maken. Op die manier hoop ik ze zelfvertrouwen te geven – hoe kunnen we van iets dat mislukt voelt weer iets maken? Dat is het mooiste van ons vak: leerlingen op weg helpen en zien dat er weer een lichtje aan gaat.”
Deze rubriek stond in KZ04/2025.
Mara Kunstman is afgestudeerd als kunsthistoricus en momenteel werkzaam als freelance tekstredacteur binnen de culturele sector.