Tegen de wind in leven
Blog / Meldrid Ibrahim / 10-04-2025
Van jonge nieuwkomers in Nederland wordt verwacht dat zij zich ‘invechten’, in de woorden van oud-premier Rutte. Meldrid Ibrahim ziet hoe zij hun hoop en veerkracht verwerken in bijzondere kunstprojecten.
Talloze doosjes met kleine inkijkjes in kamers, in elke kamer een aspect van het leven in vluchtelingencentra. Fysieke aspecten, zoals blauwe matrassen, maar ook emotionele aspecten, bijvoorbeeld het gebrek aan privacy. Ruimtelijk ontwerper Nasma Al-Shutfa vluchtte vanuit Jemen naar Nederland, maar eenmaal aangekomen belandde zij in een traject dat minstens zo zwaar was als de route hiernaartoe. In de installatie I am Grateful (?) (2024) geeft ze een indrukwekkend inkijkje in het wachten, het papierwerk, het geduld en het doorzetten.
Nasma Al-Shutfa I am Grateful (?) (2024)
De ervaringen van Nasma zijn niet uitzonderlijk voor jonge nieuwkomers. Ze zullen ook herkenbaar zijn voor de oud-leerlingen van Mark Rutte, die tijdens zijn premierschap elke donderdag maatschappijleer gaf op een school met veel nieuwkomers. In de documentaireserie Kinderen van Rutte (VPRO, 2025) vertellen zij hoe het hen is vergaan in het leven. Ze blijken zeer loyaal aan hun oud-leraar, die in hen geloofde. Politieke fragmenten van Rutte worden verweven met de verhalen van de jongeren. Zo horen we Rutte spreken over de ‘jezelf invechten’ en de ‘hardwerkende Nederlander’: “Je hebt een keuze. Ga je behoren tot de doeners, ook bij tegenslagen, of behoor je tot de nee-zeggers?”
Uit de verhalen van Ruttes oud-leerlingen blijkt dat niemand hen hoeft te vertellen wat dat betekent: tegen de wind in leven, in ons gave land. De liberale overtuiging om te moeten knokken en je ‘in te vechten’, zit diep. “Niet afhankelijk zijn van een ander, alleen van jezelf”, zegt Ridwan, die moeite heeft een baan te vinden en een periode op straat leefde. Anar verbleef tien jaar in een asielzoekerscentrum en doorliep het vmbo, de havo en het vwo. Nu helpt hij zijn moeder met de gevolgen van de toeslagenaffaire om te gaan. Anar noemt zichzelf ruimhartig de ‘opoffering voor toekomstige generaties,’ zodat de migrantenkinderen na hem het makkelijker zullen hebben. Mijn eigen vader en zijn generatiegenoten, die in de jaren zeventig naar Nederland kwamen, dachten er precies zo over. Maar de tegenwind is in de tussenliggende decennia alleen maar aangewakkerd. Om daar doorheen te komen, moet je méér dan een hardwerkende Nederlander zijn.
Gelukkig zijn er plekken waar nieuwkomers op een andere manier hard mogen werken. In de Haagse Schilderswijk, waar Rutte zijn lessen gaf, bevindt zich de kunstschool Art-S-Cool. Daar volgen jongeren kunstles, bijvoorbeeld tijdens de zomerweek ‘Build a Better Future’. Kunstenaars Quentley Barbara, Berk Duygun en Sophia Bulgakova vroegen de jongeren: waar maak je je zorgen om en hoe kun je dat in beeld brengen? De resultaten zijn indrukwekkend. Een ontwerp voor de herbouw van het verwoeste theater in Marioepol (Oekraïne), pasjes voor gratis zorg en maquettes van klimaatneutrale woningen voor mensen wier eigen woningen gebombardeerd zijn.
De volgende keer dat het mij even tegenzit, denk ik aan de tieners van Art-S-Cool, de kamers van Nasma Al-Shuftam en de leerlingen van Mark Rutte.
Leerling Art-S-Cool Nieuw theater Marioepol (2023) Foto Biek Krijgsman
Leerling Art-S-Cool Gratis zorgpassen (2023) Foto Biek Krijgsman
Leerling Art-S-Cool Klimaatneutrale huizen (2023) Foto Biek Krijgsman
Met dank aan Laura van Eeden, oprichter van Art-S-Cool
