Toen ik op de middelbare school zat klaagden mijn klasgenoten en ik dat je op school van alles leert, maar niet wat echt belangrijk is in het leven. Zoals hoe je vrienden maakt en een ruzie oplost. Of hoe je een ander versiert, lekker kunt vrijen en wat consent is. Dat was ‘privé’ en moest je dus maar zelf ontdekken. Met een beetje geluk kon je hierover praten met je ouders of je vrienden. Maar veel vaker betekende het eenzaam en lijdzaam op je bek gaan en weer opstaan met blauwe plekken. En dat keer, op keer, op keer, op …
Dit verklaart mijn enthousiasme toen ik dit jaar jeugddans ontdekte – op mijn 35e! Zo zag ik onlangs onder andere Matties (12+) van Wies Bloemen van Danstheater AYA. In deze voorstelling vertellen vier dansers van buitenlandse komaf over hun jeugd en hoe lastig het was om vrienden te maken in Nederland. Omdat deze verhalen autobiografisch zijn en recht uit het hart komen, zat ik van begin tot eind geboeid te kijken. This sh*t is real. Niet alleen ik was geraakt.
Naast mij zaten stoere tienerjongens erdoor heen te praten. ‘Jo, wat doet hij?’ Grote kans dat dit hun eerste keer in het theater was, maar al snel zaten ze muisstil te kijken. Ali Zanad vertelt over de tijd waarin de vrienden waarmee hij op straat rondhing drugs besluiten te doen en hij dat niet wil. Hij herhaalt de woorden van zijn vader: ‘Ali, we zijn naar Nederland gekomen om een toekomst op te bouwen, niet om die te ver-nie-ti-gen.’ De andere drie dansers liggen bovenop hem en Ali kan nauwelijks ademhalen. Groepsdruk is geen grapje.
Na deze voorstelling over vriendschap verlangde ik naar een voorstelling over seks – dat andere grote thema uit de pubertijd. Want de seksuele voorlichting die ik vroeger heb gehad ging niet veel verder dan hoe je een condoom moest omdoen en welke soa’s je daardoor kon voorkomen. Seks was gevaarlijk, vies. Wanneer je als meisje sex leuk vond was je een slet. En dat consent niet hetzelfde is als de afwezigheid van ‘Nee’, daar sprak men twintig jaar geleden niet over.
Gelukkig bestaat zo’n dansvoorstelling: Pink Portal van Cecilia Moisio en MAAS Theater en Dans. Een confronterende, informatieve, grappige en net zo emotionele voorstelling over het vrouwelijk lichaam. Specifiek: de vulva. Acht vrouwen, jong en oud, schijnen daarin hun licht op de controle, kritiek, verafgoding en censuur waarmee het vrouwelijk lichaam al eeuwen te maken heeft. Met op het toneel een enorme clitoris (het hele orgaan, niet alleen dat bobbeltje). Ik heb direct kaarten gekocht!
Ik ben niet opgegroeid met jeugddans. Noch mijn ouders, noch mijn dansdocent, noch de middelbare school waarop ik zat nam dat initiatief. Voor CKV ging ik naar een dansvoorstelling, maar dat was een abstract stuk van Nederlands Dans Theater. Waar was de jeugddans in die tijd? Ik kende het niet. Maar ik ben superblij dat er steeds vaker voorstellingen voor jongeren worden gemaakt. En dat ze eindelijk erkenning krijgen: sinds dit jaar worden tijdens het Gala van de Nederlandse Dansdagen de Jonge Zwanen uitgereikt.
Mijn advies: ben je docent voor het vak Dans of CKV op een middelbare school, of mentor van een klas? Ga dan met je leerlingen naar één van deze voorstellingen. Of allebei. De jongeren zullen je dankbaar zijn. Ook al durven ze dat misschien niet toe te geven. Het blijven immers pubers.
Jacqueline de Kuijper is hoofdredacteur van Dansdocent.nu – online magazine voor dansdocenten. In oktober 2022 lanceerde ze een tweede platform: Dansers.nu – online magazine voor dansers en makers in Nederland en Vlaanderen.
