Over onbegrensde originaliteit, fake verwachtingen en echte eenzaamheid
KAWS, Companion (Passing Trough), Foto: Mike Simonds 2011, CC BY ND 2.0, Flickr
KAWS. Je kunt eigenlijk niet om hem heen. Als kunstenaar met grote overzichtstentoonstellingen in het Brooklyn Museum (2021), de National Gallery of Victoria (Melbourne 2019-2020) en de Qatar Museums (2019-2020). Maar ook als golden boy van de populaire cultuur met zijn designer toys, samenwerkingen met streetwear brands en muzikanten. Brian Donnelly is overal. Zijn vermogen om relevant te zijn voor diverse doelgroepen in verschillende contexten maakt hem een interessante kunstenaar om met je klas te bespreken. Er is altijd wel een leerling die op de hoogte is van de Jordan-KAWS-collabs, een North Face-jas van hem rockt of de Serpentine-show in Fortnite heeft bezocht. (Autonoom en toegepast)
Laten we bij het begin beginnen. In de jaren 90 – met een heel ander medialandschap dan vandaag – trok KAWS de aandacht door billboards van populaire modemerken te transformeren tot een etalage voor zijn character Bendy. Hij kapitaliseerde ongebruikte ruimtes in de compositie door dit character om het centrale model te laten kronkelen, of maakte er een heel nieuw wezen van door het hoofd te vervangen. (Herkenning en vervreemding)
Dit artistieke meeliften met commerciële krachten zette hem vervolgens aan om niet volledig de stap naar galeries en musea te maken, maar een eigen winkel te openen in Tokyo. Dit platform stelt Donnelly in staat om hele andere mensen te bereiken dan via de traditionele kunstkanalen. En op een hele andere manier. Een strategie die hij deelt met Takashi Murakami: ‘exposure of the ideological consumer apparatus through the exploitation of its mechanism.’ (Ramírez-Montagut, 2010) (Lokaal en globaal)
Die strategie manifesteert zich ook in de serie van Package Paintings. Door schilderijen te verpakken in speelgoedachtige, blisterverpakkingen speelt hij met de verwachting van die verpakking en de waarde van het verpakte werk. Een artistiek lesje semiotiek. De naam van de winkel waar deze schilderijen en designer toys verkocht werden? OriginalFake. Originaliteit laat zich ten slotte niet vangen in het benauwende dualistische denken over nep en echt. (Ambachtelijk en industrieel)
KAWS speelt niet alleen met de markt, marketing en verpakking van populaire cultuur, maar gebruikt ook graag iconen om te spelen met verwachtingen. Zijn beeldtaal is cartoon savvy. Klassieke figuren uit de popcultuur komen vaak geremixt terug in het beeldende/museale werk (Kimpsons, Kmurfs). Zijn 3D-characters die gebaseerd zijn op bekende figuren leiden steeds meer een eigen leven. In de eerste iteraties van het karakter Companion zie je nog duidelijk Mickey Mouse terug, terwijl de meer recente versies steeds menselijker lijken. (Traditie en innovatie)
KAWS, Along the way, ArtZuid Museumplein Amsterdam, Foto: Guilhem Vellut 2015, CC BY 2.0, Flickr
Deze levensgrote sculpturen worden op allerlei manieren in ‘echte’/fysieke omgevingen geplaatst. Op een manier die doet denken aan hoe Bendy de advertenties van modemerken transformeerde.
Het medialandschap is inmiddels flink veranderd en onze aandacht wordt met name getrokken door socialmedia-updates op het kleine scherm in onze hand. KAWS laat ons geoefende oog even opkijken van dat scherm naar die herkenbare cartoonfiguren in de buitenlucht. Dan gebeurt er iets geks. De lichaamstaal van de karakters straalt iets anders uit dan we gewend zijn van deze geanimeerde vrienden op het scherm. De lichaamshoudingen van KAWS’ companions – Along the Way, Together, Passing Through – stralen angst, frustratie of berouw uit. Over die typische houdingen van zijn characters zegt Donnelly: ‘I always wondered why figures never had these kind of expressive gestures, they were always proud super heroes standing tall or in other stiff poses. I wanted to create an emotional connection that could reflect our times and how I feel.’ (Amusement en engagement)
Opnieuw speelt KAWS met verwachtingen. Dit keer met de heroïsche beeldtaal rondom bekende cartooniconen. Hij vult de ongebruikte ruimte in door met (vertalingen van) deze iconen iets nieuws, of anders, te communiceren. In dit geval emoties die we allemaal herkennen en misschien wel kenmerkend zijn voor onze tijd, maar het nooit eerder schopten tot het beeldjargon van populaire animatieseries. Door die emoties in de sculpturen te tonen, gaan we ons bewust of onbewust tot deze fictieve vrienden verhouden. Terwijl iedereen ons om heen naar beneden scrollt verbinden we ons met de kameraden van KAWS. Companionship in the age of loneliness. (Digitaal en analoog)
PS: Mocht dit allemaal wat abstract zijn en vragen je leerlingen zich hardop af wat ze hier aan hebben, of wat überhaupt het nut van kunst is, dan kun je het altijd nog hebben over de prijs die verzamelaars voor zijn werken en designertoys betalen.
Na elke alinea heb ik tussen haakjes de CKV-dimensie toegevoegd waar dit aspect van het werk van KAWS bij aansluit. Zo bereidt het gesprek leerlingen meteen voor op het examen. 🙂
