Lespakket bij Indonesië-exposities
‘De kunst is ze te raken’
Auteur: Jens Middel | Beeld: Revolusi! Het verhaal van. . .
De onafhankelijkheidsstrijd in Indonesië was een cruciale gebeurtenis. Voor het land zelf, maar ook voor Nederland én voor de rest van de wereld. Het is daarom belangrijk dat jongeren er kennis over opdoen.
Hoe geef je aansprekend les over dit complexe, indrukwekkende onderwerp? Voor het antwoord op die vraag bundelden het Rijksmuseum, het Indisch Herinneringscentrum en uitgever ThiemeMeulenhoff de krachten.
Samen ontwikkelden deze educatieve partners digitaal lesmateriaal voor het vmbo en mbo. Het gaat om drie videoportretten, van elke vijf minuten. Daarin komen jongeren aan het woord die een link hebben met voormalig Nederlands-Indië. ‘Zij behoren tot de ongeveer twee miljoen mensen in ons land die nog altijd de gevolgen voelen van Nederlands koloniale aanwezigheid in Indonesië’, vertelt Jazzy Taihuttu, die de filmpjes regisseerde en samen met director of photography Esmee Jacobs het concept bedacht.
De jongeren vertellen in de online video’s hoe die koloniale aanwezigheid niet alleen een rol heeft gespeeld in hun familiegeschiedenis, maar ook doorwerkt in hun eigen leven – tot op de dag van vandaag. ‘Bijvoorbeeld in hun creatieve uitingen’, zegt Taihuttu. ‘Bij actrice Denise in haar theaterwerk. Bij muzikant Jiri11 in zijn rapnummers. En bij Romée en Myrthe in de kleding die zij ontwerpen en maken.’
De video’s gaan vergezeld van opdrachten om de koloniale geschiedenis te leren kennen. En met interactieve gespreksvormen om ‘toen’ en ‘nu’ met elkaar te verbinden. Ook zijn er specifieke opdrachten voor diverse schoolvakken, van geschiedenis en Nederlands tot kunstvakken als muziek. Zo stimuleert het lespakket docenten en jongeren om samen de koloniale overheersing en de onafhankelijkheidsstrijd te doorgronden.
Verhalen via kunst
Volgens Taco Dibbits, hoofddirecteur van het Rijksmuseum, is het de kunst mensen te raken als je hun aandacht wilt vasthouden – ‘en dit ís zo’n rake manier om verbanden tussen verleden, heden en toekomst in de klas bespreekbaar te maken. Ze brengen een complexe en onderbelichte geschiedenis dichterbij.’ Daarmee sluit het lesmateriaal aan bij de expositie Revolusi! Indonesië Onafhankelijk van het Rijksmuseum en de tentoonstelling ONS LAND – Dekolonisatie, generaties, verhalen, van het Indisch Herinneringscentrum. ‘Ook daarin brengen persoonlijke videoportretten de geschiedenis tot leven’, zegt regisseur Taihuttu. ‘En komt kunst in diverse vormen terug als manier om verhalen te vertellen.’
Verplichte examenstof
Het Revolusi-lesmateriaal is voor iedereen toegankelijk en te vinden op Thiemo, het digitale platform van educatieve uitgever ThiemeMeulenhoff. Waarom het kosteloos aangeboden wordt? ‘We vinden het belangrijk dat deze historische periode een podium krijgt, zeker ook in het onderwijs’, legt ThiemeMeulenhoffs CEO Eric Razenberg uit. ‘En dat daarbij aandacht is voor de impact op individuen, van toen tot nu.’
Het lesmateriaal voorziet bovendien in een groeiende behoefte, aldus Razenberg. Door de exposities van het Rijksmuseum en het Indisch Herinneringscentrum is de aandacht voor de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd gegroeid. Datzelfde geldt voor boeken als De Tolk van Java (Alfred Birney2016) en Revolusi (David Van Reybrouck, 2020), maar ook voor het langverwachte rapport van expertisecentrum NIOD.
Na onafhankelijk onderzoek in opdracht van de overheid, concludeerde het NIOD dat Nederland in de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949) zowel structureel buitensporig geweld had gepleegd als dat had gedoogd. ‘Oorlogsmisdaden’, zei één van de onderzoekers later. Tot dan toe had de regering steevast gesteld dat zulk geweld een uitzondering was, inmiddels onderschrijft ze de NIOD-conclusie.
Die conclusie zal over minimaal twee jaar verplichte examenstof worden, heeft Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) al bekend gemaakt. Maar scholen passen hun lesstof over Indonesië en het koloniale verleden van Nederland nu al massaal aan. Het niet-methodegebonden lespakket van het Rijksmuseum, het Indisch Herinneringscentrum en ThiemeMeulenhoff kan daarbij goed van pas komen.
Vind hier het openbare lesmateriaal Revolusi.
Jens Middel is eigenaar van Bureau Middel.
