Syllabusdagen CSE tehatex
Auteur: José Middendorp | Foto: PickPik R-Fp
Syllabusdagen CSE tehatex
Auteur: José Middendorp | Foto: PickPik R-Fp
Het Joke Smit College (vavo) in Amsterdam is ingepakt in wit plastic, de gevel wordt gerestaureerd. Gelukkig vinden de tien deelnemers aan de allereerste syllabusdag de ingang moeiteloos. Boven in de school is het ruime tekenlokaal van Sandor Klijn die, samen met de schrijver van dit artikel, het initiatief UIT HANDEN lanceerde.
De voorlopige versie van de syllabus tehatex 2025 ligt klaar. Tehatex is de verzamelnaam voor tekenen, handvaardigheid en textiele werkvormen ‘oude stijl’. Een vak met ruime aandacht in praktijklessen voor de kunstdiscipline én met een stevige portie kunstgeschiedenis en kunstbeschouwing. De meeste deelnemers zijn op hun school de enige kunstvakdocent. Eenpitters, die het materiaal voor hun lessen ontwikkelen zonder hulp of feedback van directe collega’s. De liefde voor het vak is groot, de werkdruk misschien nog wel groter. Dat maakt de ontmoeting met collega’s uit het land extra prettig. ‘We herkennen elkaar, je staat niet alleen’ zegt deelnemer Ingrid.
De thema’s voor het CSE tehatex zijn sinds twee jaar voor havo en vwo gelijk. ‘Dat scheelt al geweldig’ zegt een deelnemer, ‘Voorheen kreeg de havo elk jaar een nieuw thema, zonder syllabus. Daarmee moest je het maar uitzoeken als docent.’ Vanaf 2023 geldt voor het examen havo een meerjarig thema, Kunst en leven, dat gelijk is aan het thema van het vwo-examen. Er is voor havo echter nog geen syllabus en die van vwo wordt jaarlijks gewijzigd. Het lesmateriaal, of het nou PowerPoints, toetsen of praktische opdrachten zijn, dient dus jaarlijks te worden aangepast en deels helemaal opnieuw te worden gemaakt. Dat is met name voor docenten die zowel op havo als op vwo lesgeven – en dat zijn de meesten – een opgave. Zeker als je dat in je eentje moet doen. Dan komt een syllabusdag goed van pas.
Het concept
UIT HANDEN heeft als doel samenwerking en ontmoeting tussen kunstvakdocenten te stimuleren door jaarlijks tweemaal keer een syllabusdag te organiseren over het examenthema. Ons duo UIT HANDEN werd ooit door vakvereniging VONKC gekoppeld. Samen leidden we aanvankelijk een jaar lang een denktank van enthousiaste vakcollega’s die graag samen wilden werken. Sandor: ‘Dat was een geweldige pilot, waar we een belangrijke conclusie uit hebben getrokken. Namelijk dat er grote behoefte was aan ontmoeting, uitwisseling en inspiratie. Daar zijn we mee aan de slag gegaan. Docenten tehatex zijn vaak bevlogen mensen die met hoofd, hart én handen werken, een hele leuke doelgroep.’ Het concept is even eenvoudig als doeltreffend: samen werken aan ideeën voor inhoudelijk goede lessen, gebaseerd op het examenthema.
Saladeboek
Op de tafels in het lokaal liggen tientallen afbeeldingen van kunst en kunstenaars. De kurkwanden waar gewoonlijk leerlingenwerk op prijkt, zijn leeggehaald. Daar kunnen nu alle ideeën op geprikt worden, want na een introductie én een casus-les is er werk aan de winkel. De deelnemers gaan aan de slag met een door UIT HANDEN ontwikkelde methode die in beeld brengt welke elementen er allemaal in een goed doortimmerd examenprogramma moeten zitten, er zijn namelijk heel wat variabelen. Niet alleen de hele kunstgeschiedenis moet behandeld worden, dat moet vanuit verschillende disciplines, met verschillende thematische invalshoeken en diverse analytische benaderingen. Lesdoelen en werkvormen komen daar dan nog eens bij.
Sandor: ‘Ik heb een saladeboek en daarin wordt uitgelegd waar een goede salade allemaal aan moet voldoen. Er moet een dressing zijn, een basisgroente, iets knapperigs erin, enzovoort. Die aanpak hebben wij overgenomen. Je krijgt dus geen methode, maar een lesrecept. Daar heb je veel meer aan. Bovendien bepaal je dan zélf de ingrediënten’.
Na een paar uur wroeten door afbeeldingen, overleggen, aanwijzen en driftig schrijven, hangen de wanden van het lokaal vol. Zo is er een semiotische analyse van een zelfportret met slang van Marina Abramović die als voorbeeld kan dienen, en een les over door Zaha Hadid ontworpen waterschoenen te vinden.
De deelnemers zijn enthousiast: ‘Zo fijn om met gelijkgestemden je vak te verdiepen en je lessen te verbreden en verbeteren!’ vindt Charlene. Ook Janet is blij met de resultaten: ‘Een verrijking voor mij als kunstdocent, meer van dit graag!’
De volgende syllabusdag van UIT HANDEN staat in oktober 2024 op stapel. Op de hoogte blijven? Op www.uithanden.nu kun je dat te kennen geven.
José Middendorp is mede-initiatiefnemer van UIT HANDEN, bedenker en maker van lokaal11.com en werkzaam als docent tekenen en kunstgeschiedenis in Groningen.