Kunstzone

Kerndoelen.nu

Kansen voor cultureel bewustzijn in de onderbouw van het voortgezet onderwijs

Auteur: Astrid Rass | Illustraties: Roland Conté

De kerndoelen voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs (vo) zijn vijftien jaar oud. De blauwdrukken voor vernieuwing – Curriculum.nu – liggen in de wacht bij het demissionair kabinet. Als het allemaal meezit worden deze de komende twee à drie jaar omgezet tot nieuwe kerndoelen. Docenten moeten nog even geduld hebben, maar kan het cultureel bewustzijn van jongeren wachten?

Door kunst geef je verbeelding en betekenis aan je leven en je ervaringen. Je leert over jezelf en de ander. Ook geeft kunst – door het herscheppen van gebeurtenissen in je leven – grip op wie je bent en wat je doet; dit noem je cultureel bewustzijn (Van Heusden, 2010). De kunstles is een plek waar dit dag in dag uit gebeurt. Jongeren geven daar vorm aan hun ervaringen met vriendschappen, hobby’s, emoties, lockdown, klimaatcrisis, social media, sport of welk onderwerp dan ook. Ze doen dit onder begeleiding van kunstvakdocenten die hen kennen en met hen praten. Docenten weten zo welke kunstopdracht nodig is om het cultureel bewustzijn van hun leerlingen te vergroten. De huidige en naar verwachting ook toekomstige kerndoelen geven hier volop ruimte voor.

Wettelijke kaders
Voor het domein kunst en cultuur zijn in 2006 één karakteristiek en vijf kerndoelen opgesteld. De kerndoelen 48 tot en met 52 (zie kader) gaan over de vaardigheden produceren, presenteren, beleven, verslagleggen en reflecteren op, van, in en met kunst en cultuur. Ze zijn in de eerste plaats gericht op de vakken muziek, dans, drama en beeldende vakken (handenarbeid, tekenen, textiele werkvormen en audiovisuele vorming). Een brede oriëntatie op kunst en cultuur is het doel. De vijf kerndoelen, beschreven in totaal 128 woorden, geven de wettelijke kaders voor het leergebied kunst en cultuur. Het zijn globale beschrijvingen van belangrijke onderwijsinhouden, dus het ‘wat’, waarbij de kunstdocent en de vaksectie kunst veel vrijheid hebben om invulling te geven aan hun kunstonderwijs. De manier waarop scholen de inhoud aanbieden, dus het ‘hoe’, staat de docent en de school totaal vrij.

Heleen Wolterink, Michelle Schmitz en Joske van Zomeren zijn kunstvakdocent in de onderbouw van het vo en kennen de kerndoelen min of meer. Wolterink, docent beeldend, vertelt dat ze de kerndoelen toch  even moest opzoeken en dat ze niet prominent in de vakwerkplannen van haar school staan. Ook Schmitz, docent theater, is de kerndoelen op het moment dat we elkaar spreken even kwijt en zegt dat ze haar onderwijs er niet bewust naar inricht. Bij Van Zomeren, docent beeldend, zitten de kerndoelen nog vers in het geheugen omdat ze betrokken was bij de oprichting van een nieuwe school die de kerndoelen in twee jaar aanbiedt. Maar eerlijkheidshalve moet ook zij bekennen dat de kerndoelen zo open zijn, dat je er echt alles mee kunt wat je wilt.

Lees het hele artikel in Kunstzone #1.