Muziekonderwijs als proeftuin voor burgerschapsvorming

Auteur: Mattanja Koolstra | Foto: Roland Conté

9:00 Een vrijdagmorgen op het Hyperion Lyceum in Amsterdam. De muziekles begint met een bespreking van recent muzieknieuws: de Haagse band Goldband neemt een lijntje coke op het podium. ‘Dat moeten ze toch lekker zelf weten?’, roept Mika.
Sytze: ‘Moet je niet een voorbeeld zijn voor vooral minderjarige luisteraars?’

De discussie volgt op gesprekken die we eerder voerden over de muziek van veroordeelde artiesten, de invloed van het lied Baraye (Shervin Hajipour) tijdens de Iraanse protesten na de dood van de 22-jarige Koerdisch-Iraanse Jina Mahsa Amini, ABBA’s aankondiging van een AI-tour en de social media-strategie om jongeren naar de opera te trekken, van dirigent Lorenzo Viotti (Nederlands Philharmonisch Orkest en De Nationale Opera). Ondanks de uiteenlopende meningen blijven de leerlingen naar elkaar luisteren en openstaan voor verschillende standpunten.

Inkijkjes
9:15 Samen zingen. Leerlingen moeten door de ruimte lopen en letten op hoe klank verandert, afhankelijk van welke plek ze innemen ten opzichte van elkaar. Leerlingen moeten naar elkaar luisteren en elkaar aanvullen, dat draagt bij aan de collectieve identiteit van de groep.
9:30 Leerlingen gaan verder met hun compositie voor het Nederlands Blazers Ensemble (zie: https://nbe.nl/compositiewedstrijd/). Het thema Wat wil jij de wereld vertellen? van dit jaar roept verschillende ideeën op. Gezamenlijk werken aan een muzikaal doel doet een beroep op samenwerking, op respect hebben voor elkaars ideeën en vraagt om gedeelde verantwoordelijkheid. Allemaal elementen die ook van toepassing zijn bij het opbouwen van een vitale gemeenschap in het echte leven.

10:15 Terugblik op ingeleverde muzikale filmpjes over muziek maken met familie. Zoals dat van Hannah, die met haar broer zingt terwijl haar vader drumt op een eigenhandig, van keukenatttributen gebouwd drumstel.
10:25 Wat nemen leerlingen mee? ‘Ik heb geleerd dat je moet nadenken over welke keuzes je maakt als er mensen naar je kijken’. ‘En hoe je twee heel verschillende ideeën samen kunt gebruiken omdat ze mooi contrasteren.’ ‘Hoe Hannah’s keuken eruitziet’.

Muziekles als mini-samenleving
We hebben over een maatschappelijk onderwerp gepraat, samen gezongen, naar elkaar geluisterd, samengewerkt aan een compositie en elkaar weer een beetje beter leren kennen. Was dit een muziekles, of burgerschapsles?

Een muziekles kan worden beschouwd als een mini-samenleving, de principes van burgerschap komen er duidelijk in naar voren.
Niet alleen muzikale kennis wordt overgedragen, ook sociale en emotionele vaardigheden worden ontwikkeld. Leerlingen leren van elkaar, bouwen voort op elkaars ideeën en leveren hun bijdrage aan een gemeenschappelijk geheel.
Laat het vak muziek daarom als voorbeeld dienen om burgerschapsvaardigheden te integreren in andere vaklessen, en hoe die op hun beurt betekenisvoller te maken.

Mattanja Koolstra is docent muziek op het Hyperion Lyceum (Amsterdam) en als methodiekdocent verbonden aan de Docent Muziek Opleiding op het Conservatorium van Amsterdam.

KZ02/2024

Cover #6

Radically Mine! 2024 Winnend object juryprijs Leerlingenwerk vso De Berkenschutse (Heeze) Van Abbemuseum Foto Damion Thakoer (fragment)